Mavzu: turizm statistikasi ko’rsatkichlar tizimi

MAVZU: TURIZM STATISTIKASI KO’RSATKICHLAR TIZIMI

Statistik ko'rsatkichlar - bir sifat, shuningdek, har qanday aholi Mulkdan miqdoriy tavsifi. Har ikki tomon bu tushunchaning tizimini tashkil etadi. Sifat o'rganildi belgisi bilan belgilanadi, u ism indeksi bilan hukm qilish uchun mumkin. A miqdoriy jihati uning raqamli qiymati ko'rsatiladi.

System Statistika Ushbu xususiyatlariga bir necha bir birlashmasidan iborat. Bu jamiyatda yuzaga kelgan sifat va miqdoriy tomoni jarayonlar va hodisalarni o'rganish va xaritaga uchun ishlatiladi. Bu holda, har doim hisobga muayyan joyda va vaqtda shartlarini olish.
statistik berish xususiyatlari har doim umumlashtirish. Bu illat ularning individual qadriyatlardan asosiy farq hisoblanadi. Misol uchun, muayyan bir xil - kompaniya individual xodimning ish haqi va shu kompaniyaning barcha xodimlarining o'rtacha ish haqi - bu statistik o'lchovidir. Bu birinchi farqli o'laroq, faqat oddiy yoki murakkab hisoblar orqali olinishi mumkin.
statistik ko'rsatkichlar iqtisodiyotda va ijtimoiy hayotda uchraydigan jarayonlar va hodisalarni turli tomonlarini aks ettiradi beri, bir necha ularning bo'ladi. ularni bir necha asoslarga bo'lishi mumkin tasniflab:
quyidagicha bo'lishi mumkin birgalikda 1. birliklari:
1) Xulosa. Bu umumiy, mavhum raqamlar emas. Ular o'z navbatida, bo'linadi, bir butun sifatida aholi bo'ylab xarakterli bering va:
- To'lov. Ular maxsus formula yordamida ishlab chiqarilmoqda. Ular ehtiyoj uchun hal ayrim muammolar statistik tahlil qilish.
- Volume. Ular birgalikda ayrim elementlar xususiyati qadriyatlar sonini yig'ib olinadi.
2) Individual. Ular faqat bitta birga birligidan, yoki bitta ob'ektni tavsiflash. Bu bo'lishi mumkin, masalan, kompaniyada xodimlar soni.
Ular amalga oshirish vazifalari statistik ko'rsatkichlar 2. Tasnifi:
1) prognostik. Ular nima kelajakda o'rganilmoqda hodisaning davlat bo'lishi mumkin ekanligini ko'rsatadi.
2) Top reyting. Ular ko'rsatish The davlat qaysi The hodisalar, qaysi mavzu uchun tadqiqot, bor-da The on.
3) rejalashtirilgan. Ular vazifalar amalga oshirildi ta'minlash niyatidamiz.
3. ifoda shakli:
1) nisbiy. o'rta hosilalarining bu mutlaq ko'rsatkichlar nisbatan. Ular qaysi bir miqdor xususiyatlari o'rtasidagi munosabatlar bor, uni izhor statistik aholisi. nisbiy ko'rsatkichlari mutlaq qadriyatlar bulish bilan hisoblab chiqilgan. Ular nomidagi, shuningdek, bir ulushi yoki nisbati sifatida ifodalanishi mumkin. Nisbiy ko'rsatkichlar uch kenja bo'linadi:
- tuzilishi;
- rejasi;
- dinamikasi.
2) mutlaq. Bu statistika ifodalangan original shakli hisoblanadi. Bu qadriyatlar hodisalarni mutlaq hajmi bir ta'rif o'rganilmoqda bering. Bu har doim soni ataladi. qiymati birliklari, mehnat va tabiiy mutlaq raqamlarda ifodalangan.

3) o'chirgin. eng keng tarqalgan ko'rsatkichlar, bu shakl. Bu hodisaning o'ziga xos darajasini xarakterlaydi. Bu raqam, bir yoki xususiyati bilan, yoki statistik aholi birligiga hisoblangan mumkin.

vaqt faktor tomonidan 4.:
1) moment. Ular ma'lum bir sana iqtisodiyot va jamiyatda sodir jarayonlar va hodisalar uchun javob ber.
2) Interval. Ular ma'lum bir vaqt (va hokazo yil yoki oy, chorak,) iqtisodiyot va jamiyat davomida sodir jarayonlar va hodisalar uchun javob ber.
grafikalar - statistikada ramzlar va tasvirlar yordamida barcha parametrlarni aniqlash uchun maxsus chizmalarini foydalanish keng tarqalgan.

-tadbirlari to`g`-dekabr 2016-yilgi farmoni 1-bo`lim 2-bandida [1]:

“...turizm faoliyati sohasidagi qonun hujjatlarini va normativ-huquqiy bazani yanada takomillashtirish”,
turizm sohasida statistik hisobga olish tizimini takomillashtirish vazifalar belgilangan bo`-
lib, mamlakatimizning turizm statistikasini yangi pog`onaga ko`tarish va xalqaro standartlarga moslashti-
rish uchun jahon tajribasini tahlil etish, turizm statistikasini xalqaro miqyosda amalga oshiruvchi tashkilot-
lar faoliyati va tuzilishi bilan yaqindan tanishish, oldlariga qo`ygan maqsadlarini mukammal o`rganish ma-
salasi dolzarbdir.
Dunyo bo`ylab sayyohlik aloqalarining tarqalishi, turizm sohasida xo`jalik faoliyatining transmilliy-
lashishi hamda global turistik bozorning shakllanishi, turizmning xalqaro statistik o`lchamlariga ehtiyoj tu-
g`ilishiga sabab bo`ldi. Oqibatda umumiy uslubiyotga asoslangan, bir-lash zaruriyati tug`ilib, turizm statistikasi global statistik tizimning ajralmas bo`lagiga aylanib bormoqda.
Global statistik tizim va turizm. Global statistik tizimni yaratishdan asosiy maqsad statistik faoliyatni
milliy va xalqaro miqyosda amalga oshirishda resurslardan samarali foydalanish hisoblanadi. Ushbu tuzil-
maning markazi BMT bo`lib, uning doirasida statistik xizmat tarmog`i mavjud. BMT Statistik Qo`mitasi
1946-yili tashkil topgan bo`lib, qo`mita dunyo mamlakatlari hamda xalqaro tashkilotlarning statistikaga oid
faoliyatlarini muvofiqlashtiruvchi Global statistika tizimining yuqori organidir. Uning vazifalariga statistik

statistika faoliyatini uyg`unlashtirish, BMT ixtisoslashgan tashkilotlari statistik faoliyatini muvofiqlashtirish,

statistika masalalari bo`yicha BMT a`zolariga uslubiy maslahatlar berish kiradi.
#2, 2017 PEDAGOGIK MAHORAT*ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ МАСТЕРСТВО*PEDAGOGICAL SKILL
__________________________________________________________________________________
196
2008-yili BMT Statistika Komissiyasi tomonidan milliy darajada hisobotni olib borish uchun birlashti-
rilgan ko`rsatkichlar tizimi xalqaro standartining yangi shaklini (Milliy hisoblash tizimi – 2008) ishlab
chiqib, u baStatistika komissiyasi faoliyatining yakuniy maqsadi qilib, rivojlanayotgan mamlakatlar ehtiyojlarini hi-
sobga olgan holda, iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanishni ba
qayta ishlash hamda tarqatishning yagona tizimini joriy qilish, belgilangan.
Statistika komissiyasining faoliyat ko`rsatuvchi organi bo`lib BMT Statistik bo`lim Sekretariati hisobla-
U jahon mamlakatlari taraqqiyoti to`g`risidagi axborotni yig`adi, BMT tizimidagi iqtisodiy, ijtimoiy,
demografik, ekologik kabi global darajadagi BMT ushbu axborotlar yordamida dunyodagi iqtisodiy-ijtimoiy ahvol to`g`risida umumlashtiruvchi qis-
h-
lashga hamda mamlakatlarning milliy statistik tizimini mustahkamlashga qaratilgan faoliyatini qo`llab
quvvatlashga ixtisoslashgan.
Hozirgi kunda BMT Statistika Komissiyasi Statistika bo`lim bilan hamkorlikda global darajada statistik
faoliyatni uyushtiradi. U 230 dan ortiq mamlakat va hududlar statistika xizmatlari, hamda 2 mingga yaqin
turli xalqaro tashkilotlar faoliyatini o`zida mujassamlashtirgan.
Xalqaro statistika global tizimiga BMT hududiy komissiyasi kiradi (masalan, Yevropa uchun Yevropa
Iqtisodiy Komissiyasi). Ushbu komissiyalar huzurida statistika bo`limlari tashkil qilingan. Ular mamlakat-
lar va hududlardan keladigan axborotni birlashlashtirish, hududiy xususiyatlarni hisobga olgan holda xal-
qaro statistik standartlarni joriy qilishga yordam berish bilan shug`ullanishadi.
Yuqorida aytib o`tilgan tashkilotlar bilan bir qatorda BMTning tarkibiy qismiga kirmaydigan, ammo
Global statistik tizimning ajralmas qismi bo`lgan xalqaro tashkilotlar ham mavjud. IRHT (Iqtisodiy Rivoj-
`ish, umumlashtirish va nashr qilish bilan shug`ullanishadi.
Ushbu tashkilotlar BMT xalqaro statistika standartlariga asoslangan holda, tegishli ko`rsatkichlar yagona
hisobi bo`yicha o`zlarining tavsiyanomalarini ishlab chiqishadi. Shu bilan davlatlar statistik ko`rsatkichlari-
ning bir-biriga mosligiga erishishadi. Bundan tashqari, Global statistik tizim doirasiga milliy statistik kor-
molchilar uchun statistik axborotni yig`ish, qayta ishlash va nashr qilish kabi asosiy vazifalarni bajaradi.
Yuqorida aytib o`tilgan barcha tashkilotlar xalqaro statistika, shu bilan birga turizmga oid katta hajm-
axborotni tartibga solish maqsadida BMT
BMT xalqaro tashkilotlari tizimiga statistik axborotni doimiy yetkazuvchi kanallar to`g`risida gap bor-
moqda (1-chizma). Ma`lum miqdorda ushbu muammoning yechimi xalqaro hisob markazlari yaratilishi, in-
lga oshirmaslik maqsadida hamda yig`ish,
umumlashtirish, tarqatishda qilinadigan xarajatlarni tejash evaziga oqilona tashkil qilishga erishadi [5].
Turizm statistikasi sohasida UNWTO faoliyati. UNWTO (United Nations World Tourism Organiza-
tion) xalqaro turizmning yetakchi tashkiloti bo`lib hisoblanadi. BMT hamda UNWTO o`rtasidagi bitim 23-
dekabr 2003-yil imzolandi [6]. U 21 moddadan iborat bo`lib, 13-Ushbu moddada UNWTO vakolat doirasi va ahamiyati hamda turizm statistikasi jabhasida BMT bilan
o`zaro aloqasiga aniqlik kiritilgan. Modda 3 bo`limdan tashkil topgan. Ular:
1. Birlashgan Millatlar Tashkiloti va Butunjahon Turizm Tashkiloti yaqin hamkorlik qilish, ishning
asossiz takroriy amalga oshirilishini oldini olish, axborotni yig`ish, tahlil qilish, nashr qilish va tarqatishda
xodimlari faoliyatidan samarali foydalanishga kelishishadi. Ular statistik axborotning tadbiq qilinishi va
qo`llanilishini ta`minlash, ularning muvofiq statistik tadbirlarda o`zaro moslikni kafolatlash hamda bunday
rish maqsadida o`zaro birlashishga kelishishadi.
2. Birlashgan Millatlarning Butunjahon Turizm Tashkiloti umumiy maqsadlarda xalqaro tashkilotlar to-
monidan qo`llaniladigan turizmga tegishli bo`lgan statistik malumotlarni yig`uvchi, tahlil qiluvchi, stan-
dartlashtiruvchi va takomillashtiruvchi markaziy tashkilot sifatida tan oladi.
3. BMT Butunjahon Turizm Tashkilotini statistik malumotlarni yig`uvchi, tahlil va nashr qiluvchi,
standartlashtiruvchi va takomillashtiruvchi, hamda tashkilot tomonidan taqdim etiladigan statistik axborot-
larni Birlashgan Millatlar Tashkiloti tizimi doirasida qo`llanilishi mumkin bo`lgan muassasa sifatida tan
oladi.
#2, 2017 PEDAGOGIK MAHORAT*ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ МАСТЕРСТВО*PEDAGOGICAL SKILL
__________________________________________________________________________________
197
1. Кабушкин Н.И. Менежмент туризма.-M.: Новое знание, 2005.- 644 с.
2. Бутуров И.Н. Маркетинг и менеджмент иностранного туризма.- M.: Финансы и статистика, 2003. – 107 с.
3. Hospitality, Tourism and heisure Management: Issues in Streegy and Culture. London, 2003. -265 р.
4.www.world-tourism.org – Всемирная туристкая организация.
5. Eliseeva I.I. Statistikaning umumiy nazariyasi: Universitetlar uchun darslik. - M.: Moliya va statistika, 1999 yil.
6. Birjakov M.B. Turizmga kirish - M.: 2001. - 135 b.
7. Voronova E. Xalqaro turizmning statistik manbalari // Statistikaga oid savollar. 1995 yil
8. Gulyaev V.G. Turizm: iqtisodiyot va ijtimoiy rivojlanish. - M.: Moliya va statistika, 2003 yil
9. Kulagina G.D., Popeleva S.V., Senin V.S. turizm statistikasi. M.: MESI, 1996 yil.
10. Statistikaning umumiy nazariyasi: Tijorat faoliyatini o’rganishda statistik metodologiya. Oliy maktablar uchun darslik. - M.: Moliya va statistika, 1999 yil.
11. Turizm faoliyati asoslari / ed. E. N. Ilyina. Moskva: Sovet sporti, 2000 yil.
12. Statistika / tahrir. V.G. Ionina. M.: INFRA-M, 2001 yil
13. Yakovlev G.A. Turizm iqtisodiyoti va statistikasi. - RDL, 2007 yil
14. http://www.turbooks.ru/stati/statistika/.
15. http://www.intacadem.ru/content/view/358/1/1/2/.