Mavzu: Turizm sohasida brend yaratishda amalga oshirilgan va oshirilayotgan islohatlar

3. Ommaviy uchrashuvlar va namoyishlarni tashkil etish
Public relations (jamoatchilik bilan ishlash yoki aloqalar) turistik korxona kommunikatsiya faoliyatining ajralmas qismidir. Jamoatchilik bilan munosabatlar turtashkilot va jamoatchilik o‘rtasida o‘zaro hamkorlik aloqalarini shaklantirish, uni saqlab qolishga yo‘naltirilgan maxsus rejalashtirilgan doimiy hatti-harakatlardan iborat bo‘lishi kerak. Bu omillarni nazardan chetda qoldirmagan holda, jamoatchilik bilan munosabatlarni quyidagicha ifodalash mumkin:

• 
  sport turizmi sohasida pablik rileyshnz ham reklama va sport
  
• 
  turizmini qo‘llab-quvvatlash kabi komunikatsiyaga qaratilgandir;  Jamoatchilik bilan munosabatlar yordamida O‘zbekiston milliy sport o‘yinlarini xalqaro bozorda reklama qilish vositalarini kuyidagicha tahlil qilish mumkin:
  
• 
  turistik gazeta, jurnallar uchun beriladigan axborotlarning aniqligini oshirish. Misol uchun, TTG (Rossiya), Golden Apple (Frantsiya) kabi gazeta va jurnallar dunyoning 50 dan. ortiq mamlakatiga tarqatiladi. Turistik ma`lumotlar chop etiladigan gazeta bizda ham mavjud bo‘lib, "Buyuk Ipak yo‘li" deb nomlanadi. Bu gazetaning sifatini oshirish va uning kuplab e`tiborli nashriyotlar bilan aloqasini bundan ham kuchaytirish choralarini ko‘rish lozim;
  
• 
  o‘zbek xalqining milliy sport o‘yinlarining eng yaxshi namunalanalaridan ko‘rgazmalarni tashkil etish va hokazo.
  
• 
  milliy turmahsulotlarimiz va xalqimizga tegishli bo‘lgan sport o‘yinlarimiz "Milliy kurash" va x.k. kam reklama qilinadigan bozorlardagi turoperatorlarga nisbatan o‘rnatiladigan munosabatlarga quyidagi ustivor yo‘nalishlarni belgilashimiz mumkin:
  
• 
  o‘zlashtirilayotgan bozordagi yangi hamkor turoperatorlarni
  
• 
  O‘zbekistonga yanada yuqori baho berishga ishontirish;
  

Bozor iqtisodiyoti yangi usulda ishlash qobiliyatini nafaqat ishlab chiqarish shchilari, korxona rahbarlari, ishbilarmonlardan, balki o’quvchilar va o’qituvchilar, olimlar va amaliyotchilar, iqtisodchilar va muhandislar, oddiy xodimlar va menejerlardan talab qiladi, ular tom ma’noda tegishli "o’quv kurslari" dan o’tish zarurati bilan duch kelishmoqda. Shu munosabat bilan marketing strategiyalari va brendlarni rivojlantirish strategiyasini ishlab chiqish bilan bog’liq bilimlarning mavjudligi alohida ahamiyatga ega. Buning sababi shundaki, bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda tovar va xizmatlar iste’molchilari tomonidan yaxshi ma’lum bo’lgan tovar belgilarini ko’paytirish va ular orasidagi sezilarli farqlarni kamaytirish muammosi hozirgi kunda ham butun mamlakat uchun, ham uning alohida viloyatlari uchun tobora dolzarb bo’lib qolmoqda. Tovarlar (kolbasa, pivo, sariyog’ va boshqalar) yoki xizmatlar (sug’urta, turizm, tijorat sog’liqni saqlash xizmatlari va boshqalar) shunchalik ko’payib ketadiki, ichki xaridorlar endi taklif qilinadigan tovarlar yoki xizmatlar o’rtasida farq qilmaydilar. Bu ishlab chiqaruvchilarni tovarlar (xizmatlar) sifatini yaxshilashga, reklama xarajatlarini

ko’paytirishga, tovarlarni (xizmatlarni) sotishni rag’batlantirishga, asl nomlarini taklif qilishga, idishlar va qadoqlarni yaxshilashga majbur qiladi. Aksariyat raqiblar xuddi shunday qilganda, narxsiz raqobatlashishning yangi va samarali usullarini izlashlari kerak, va bu yerda eng muhim vosita kuchli brendni yaratish va rivojlantirishdir.
Keling, "brend" va uning hosilalari - "markalash", "brendlash" va boshqalar kabi tushunchalarni aniqlashga harakat qilaylik. So’nggi yillarda, bozor iqtisodiyotining rivojlanishi, milliy iqtisodiyotning ko’plab sohalarida o’sish tendensiyasining kuchayishi bilan, mamlakatlar ancha keng qo’llanilib, hattoki qaysidir ma’noda
"moda" ingliz tilidan "brend", "brending", "brendni targ’ib qilish" so’zlarini o’zlashtirdilar. Brendlash bir nechta maqola va ko’plab darsliklarda yoritilgan
murakkab tushuncha. Shunga qaramay, aksariyat odamlar Tovar belgisi haqida aniq tasavvurga ega emaslar. Bu konsepsiyaning murakkabligi bilan bog’liq bo’lib, u odatda tovar belgisi bilan aralashtiriladi. Masalan, Oksford lug’ati "tovar" va "brendlash" tushunchalarini quyidagicha ta`riflaydi. “Brend (brand) - barcha
vakolatxonalar to’plami, g’oyalar, tasvirlar, uyushmalar va hk. iste’molchilarga tegishli bo’lgan va ularga quyidagilarni aytib beradigan ma’lum bir mahsulot haqida: "Ha, aynan shu narsani sotib olishim kerak". Shu kabi brendni obro’li, taniqli brend deb ayta olamiz. Biroq, bir qator mutaxassislar brend va brendlashni
aralashtirish kerak emasligini ta’kidlaydilar. Taniqli kompaniyalar brendlari katta miqdordagi mablag’larga ega. Masalan, McDonald’s brendi 30 milliard dollardan oshiqroq baholangan. IBM brendi 80 milliard dollardan oshiqroq, Nokia 30
milliard dollarga yaqin. Cocacolada eng qimmat brendlardan biri bor, uning bahosi taxminan 70 milliard dollarni tashkil etadi. Bugungi kunda o’rtacha yevropalik har kuni juda katta miqdordagi reklama xabarlari bilan duch keladi va o’rtacha
supermarketda 25000-30000 mahsulot mavjud. Bu asosiy narsani konsentratsiya qilish, iste’molchi ongida obraz yaratish va zarurat tug’ilsa, eng muhimini ta’kidlash zarurligini taqozo etadi. Shuningdek, tovar aloqasidagi individual elementlar bir-birini to’ldirib, kuchli va yaxlit taassurot yaratishi zarur. Faqat shu bilan birga, iste’molchilar uchun muhim va qimmatli narsani topishni, uni o’z ramzlari va kommunikatsiyalarida ifoda etishni, to’g’ri tan olinishi va iste’molchilarning uzoq muddatli afzalliklariga erishishni biladiganbrendni to’laqonli brend deb atash mumkin.Shunday qilib, brendlash - bu ma’lum bir g’oya va dizaynning bir xil turi bilan birlashtirilgan tovar belgisi (xizmat ko’rsatish
markasi), qadoqlash, reklama xabarlari, sotuvni targ’ib qilis materiallari va boshqa reklama elementlari iste’molchisiga birgalikda kuchaytirilgan ta’sirga asoslangan mahsulot (xizmat) uchun uzoq muddatli imtiyoz yaratish faoliyati. Bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda brendlash keng tarqalgan bo’lsa-da, u bizning reklama haqidagi tushunchamizdan tashqariga chiqadigan ko’plab elementlarni o’z ichiga olganligi sababli, u hali ham ichki reklama amaliyotida keng foydalanishni topmagan. Brendlash - bu reklama beruvchining, amalga oshiruvchi tashkilotning va reklama agentligining marketing tadqiqotlari asosida,
iste’molchining ongiga shaxsiylashtirilgan brend imidjini yaratish va keng miqyosda (reklama turlarini, vositalarini, rasmlari va usullarini qo’llagan holda) qo’shma ijodiy ishi, ya’ni, mahsulot (xizmat ko’rsatish markasi) yoki tovar oilasi (xizmatlar oilasi) ning o’ziga xos savdo belgisi sifatida yaratilgan rasm. Brend imidjini yaratuvchilar mahsulotning fizik xususiyatlarini, iste’molchida paydo bo’ladigan hissiyotlarni hisobga olishadi va nafaqat ongga, balki hissiyotlarga ham murojaat qilishadi, ong osti ostida harakat qilishadi. Agar bozorda mahsulot (xizmat) muvaffaqiyat, yuqori obro’-e’tibor bilan birga bo’lsa, unda har doim
ham o’zining mashhur obro’sini takrorlaydigan o’xshash mahsulotlar (xizmatlar) bo’ladi. Shuning uchun brendlash - bu raqobatchilarni chetlab o’tadigan doimiy rivojlanib boruvchi faoliyatdir. Brendlash - bu reklama beruvchining, amalga oshiruvchi tashkilotning va reklama agentligining marketing tadqiqotlariga
asoslangan holda keng ko’lamdagi (har xil turlari, vositalaridan foydalangan holda, ko’p narsalarga erishishi mumkin bo’lgan) ijodiy ishidir.
• ma’lum bir bozorda rejalashtirilgan savdo hajmini saqlab turish va iste’molchilar ongida mahsulot (xizmat) yoki mahsulotlar (xizmatlar) oilasi obrazini yaratish va mustahkamlash bo’yicha uzoq muddatli dasturni amalga oshirish;
• tovarlarning (xizmatlarning) assortimentini kengaytirish va ularning umumiy o’ziga xos fazilatlari to’g’risidagi bilimlarning kollektiv obraz orqali joriy etilishi natijasida rentabellikning o’sishini ta’minlash;
• reklama materiallari va kompaniyalarida mahsulot ishlab chiqarilgan (xizmat ko’rsatiladigan) mamlakat, mintaqa, shahar va boshqalarning madaniyatini aks ettirish, iste’molchilarning ehtiyojlari, shuningdek, u sotiladigan hududning xususiyatlarini hisobga olish;
• tiraj va reklama auditoriyasi uchun juda muhim bo’lgan uchta omil - tarixiy ildizlar, bugungi haqiqatlar va kelajak uchun bashoratlardan foydalanshdir.
Shu bilan birga, brendlashni samarali amalga oshirish oson emas. Uning samaradorligi nafaqat reklama beruvchining va u bilan hamkorlik qilayotgan reklama agentligining kasbiy bilimi va ishbilarmonlik madaniyatiga, balki ularning intellektual mulk, savdo markalari, dizayni va matnlari bilan ishlash qobiliyatiga ham bog’liqdir