Mavzu: Tuproqni tadqiq qilishda roentgen-spektroskopiya usullaridan foydalanish. Reja

t = V - G formula asosida hisoblanadi;
Bu yerda: V- titrlashga ketgan reaktiv, ml; G- titr soni;
Amalda tadqiqotlarning barcha fizikaviy-kimyoviy usullari avvaldan rejalashtirilgan «tarkib-xossa» munosabatlargaasoslanadi. Har qanday
fizika-kimyoviy usulni ishlab chiqish va qo'llashning birinchi bosqichida o'rganilayotgan namunaning u yoki bu xossalari bilan bog'liqligi aniqlanadi va u formula yoki grafik tarzda ifodalanadi.
Masalan, potentsiometriyada tuproq eritmasidagi ionlar faolligi va elektrod potentsiali o’urtasidagi, emission spektroskopiyada esa muayyan to'lqin uzunliklaridagi nurlanishlar jadalligi va namunadagi elementlar miqdori o'rtasidagi bog'liqlik hisobga olinadi. Bundan tashqari ayrim fizikaviy kimyoviy usullar yordamida tuproq va o'simliklarning tarkibi va tuzilishi kimyoviy aralashuvsiz amalga oshirilishi mumkin. Sanoatda hozirgi kunda pH, rSa, rK, pNa, pN03, pNH4, pCl larni aniqlash uchun ion selektiv elektrodlar ishlab chiqarilmoqda.
Ularni tuproqqa suqib yoki o'simlik organiga joylashtirib, ko'z bilan yoki avtomatik tarzda natijalarni qayd etish mumkin. Ayni usul birinchidan tuproq, o'simlik yoki ularning komponentlarini tabiiy holatda o'rganish imkonini bersa, ikkinchidan, ular yordamida samolyot yoki sun'iy yo'ldoshlarda turib ham kuzatishlarni amalga oshirish mumkin bo'ladi.
Tahlilning fizikaviy kimyoviy usullari - tezkor usullar jumlasiga kiradi. Ularda o'ta qimmatbaho asbob-anjomlar ishlatiladi va shunga mos ravishda vaqt, mablag' va kuch tejaladi, olingan natijalar aniqligi bilan ajralib turadi.
Sifat analizining asoslari
Anorganik moddalami sifat analizi qilishning asosiy vazifasi tekshirilayotgan moddaning kimyoviy tarkibini va undagi kation hamda anionlarni aniqlashdan iborat. Sifat analizi ham kimyoviy, fizikaviy hamda fizik-kimyoviy usullar bilan olib boriladi.
Sifat analizi kimyoviy usulda olib borilganda tekshirilayotgan moddada borligi taxmin qilingan komponent (atom, ion, moleku- la) dastlab har xil kimyoviy usullar bilan boshqa birikmaga o‘tkazilib, cho‘kmaga tushiriladi, rangli eritma hosil qilinadi, gaz ajratib chiqaradi (va boshqalar). So‘ngra shular tarkibidan tek- shirilayotgan komponent aniqlanadi.
Masalan, tekshirilayotgan eritmadan SO₄^- ionini topish uchun u dastlab BaSO₄ ko‘rinishda cho‘kmaga o‘tkaziladi, hosil bo‘lgan cho‘kma BaSO₄ HNO₃ da ham erimaydi, shuning uchun tek- shirilayotgan eritmaga HNO₃ va BaC1₂ qo‘shiladi. Bunda SO₄^- ioni bilan quyidagi reaksiya boradi:
Ba²⁺ + SOl~ = BaSO₄ i
Agar Cu²⁺ borligi taxmin qilingan eritmaga NH₄OH eritma- sidan ortiqcha miqdorda qo‘shsak, eritma ko‘k rangga kiradi, kompleks tuz hosil bo‘ladi:
Cu²⁺ + 4NH₄OH = [Cu(NH₃)₄]²⁺ + 4H₂O
Demak, Cu²+ kationini NH₄OH eritmasi yordamida aniqlash mumkin.