Mavzu: Toshkent shahri ziyoratgohlarida me’moriy yozuvlarning aks ettirilishi
Reja:
Kirish
I – BOB. Toshkentning qadimiy maqbara va me’moriy majmualari va ulardagi yozuvlar
Shayx Zayniddin bobo, Suzuk ota, Kox ota me’moriy majmualaridagi yozuvlar
Xastimom me’moriy majmuasi va undagi bitiklar
II – BOB. Toshkentning qadimiy masjid va madrasalaridagi bitiklar
2.1. Xoja Ahror valiy jome masjidi va madrasasi devorlaridagi yozuvlar
2.2. Ko‘kaldosh va Baroqxon madrasalarining bitiklari
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar
KIRISH
Mavzuning dolzarbligi. O‘zbekiston bugungi kunda epigrafika yodgorliklari mikdori va noyobligi jihatidan Markaziy Osiyoda yetakchi mamlakat ekani anik, ularning aksar kismi oldin o‘rganilmagan. Ijodiy guruh ko‘p yillar davomida ushbu noyob yodgorliklar yozuvlarini sinchiklab o‘rgandi va tadqiqotlarining ilk natijalarini «O‘zbekiston obidalaridagi bitiklar» nomli ko‘p jildlik nashrga jamladi.
Mazkur keng ko‘lamli tadkikot loyihasining ilmiy-madaniy ahamiyati va qiymatini jahonning yetakchi olimlari bergan ijobiy takpizlari va yuksak baholarida ham ko‘rish mumkin. Xalqaro kitob ko‘rgazmalarida albomlarning namuna tarzida nashr qilingan nusxalariga katta qizikish bildirildi.
Mana yuz yildirki, ko‘plab mutaxassislar ushbu bitiklarni tadqiq qilishga urinib kelmokdalar. Maxoratli ustalar tomonidan bitilgan asriy monogramma va boshqa matnlarning to‘g‘ri talkini borasida yuzaga kelgan ilmiy munozaralar bugun ham davom etmoqda. Ammo qadimiy o‘zbek zaminida joylashgan tarixiy obidalardagi bitiklarni o‘rganish shu paytgacha to‘laligicha amalga oshirilmagan, shu bilan birga chop ham etilmagan.
O‘zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligi ko‘lga kiritilganidan so‘ng ilk marta qadimgi kitoba bitiklarni tadkik etish, ularni o‘kish va aniqlashtirish buyicha keng ko‘lamli ishlarni amalga oshirish, shuningdek, ana shu yodgorliklarning mamlakat, mintaqa tarixida tutgan munosib o‘rnini qaytarish imkoniyati yaratib berildi.
Takdim etilayotgan turkum yirik loyihaning birinchi bosqichi yakunlarini o‘zida mujassam etgan bo‘lib, bu borada ishlar yana davom ettiriladi va keyingi jildlar butun O‘zbekiston obidalaridagi o‘rganilmagan kitoba bitiklarni qamrab oladi.
Shu boisdan ham ushbu nashr O‘zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligining 25 yilligiga bag‘ishlanadi.
Ushbu nashrga Toshkent shahri me’moriy obidalaridagi yozma bitiklarning bir qancha noyob namunalari kiritildi. Bitiklarning katta qismi ilk bora tadkik kilinib, nashr etilmoqda. Bu kitob mutaxassislar va keng kitobxonlar ommasiga, turli davrlarda mamlakatimiz poytaxti Toshkent shaxri tarixi bilan qiziquvchi kishilarga yetarlicha foydali manba bo‘lib qoladi.
O‘zbekiston poytaxti, Markaziy Osiyoning eng yirik sanoat, fan va madaniyat markazi bo‘lmish Toshkent 360 km2 ortiq maydonni egallagan.
Ajdodlarimiz Chirchiq (Turk, Barak yoki Parak, Chir) daryosi havzasi vodiysida joylashgan, daryo irmoqlari va anhorlar orqali mo‘l-ko‘l sug‘oriladigan, chorvachilik yaylovlari, dehqonchilik va bog‘dorchilik uchun yaroqli serhosil tuprog‘i bo‘lgan mazkur go‘shaga behudaga o‘rnashmagan ekan. Negaki, foydali qazilmalarga (oltin, kumush, temir, qo‘rg‘oshin, feruza va boshqa) boy bo‘lgan Ohangaron tog‘lari va qadimiy Iloq yonbag‘irlari yaqinligi butun Choch vodiysiga ancha olis zamonlardayoq odamlar ko‘chib kelib yashashiga zamin hozirlagan edi.
Do'stlaringiz bilan baham: |