Мавзу: тоннелларни тоғ усулида қуриш

МАВЗУ:ТОННЕЛЛАРНИ ТОҒ УСУЛИДА ҚУРИШ

• РЕЖА:

• 1.Тоннелларни тоғ усулида қуриш босқичлари;

• 2.Тиралган гумбаз усулида грунт қазиш;

• 3.Кесимни тўла очиш усулида грунт қазиш;

• 4.Таянч ядро усулида грунт қазиш;

• 5.Яхлит юза усулида грунт қазиш;

Таянч сўз ва иборалар:

• Пештоқолди ўйиғи; анкерлар; смолалар; тиргович девор; рўпара қиялик илгариловчи сунъий бўшлиқ; йўналтирувчи йўлак; йўлак-туйнук геодезик асос; фурнел; бермсберг; тиралган гумбаз; таянч ядро.

• Тоннел қуриш бўйича ишлар асосан грунт қазиш ва қоплама қуришдан иборат. Ҳар хил грунтлар учун турлича иш усуллари ва қоплама турлари қўлланилади.
• Тоғ усулида тоннел қуриш қуйидаги босқичларидан иборат:
• 1.Сунъий бўшлиқнинг қуйидаги қисмларини қазиш; калотта; штросса; йўлак най; қазилаётган жой.
• 2.Вақтинчалик қоплама қуриш. Қопламаларнинг қуйидаги турлари мавжуд; ёғочли, металли ва темирбетондан.

• 3.Пештоқолди ўйиқларини улар қияликларини торкрет, сачратма-бетон ёки аэрагияланган қопламалар, зарур ҳолларда эса анкерлар ва металл турлардан фойдаланиб мустаҳкамлаб қазиш. Зарур ҳолларда қиялик грунтларни қоришма юбориш ёки кимёвий (эпокцид, фурфурол, полиэфир ва бошқа смолалар) усулларда ҳам мустаҳкамланади. Йўл томонга оғишга эга кесилган қатламларни қазишда, юмшатилган грунтлар силжишининг олдини олиш мақсадида турли конструкцияли (цемент қоришмасидаги тош девор, ҳарсангтошбетон, бетон, яхлит ва йиғма темирбетон) тиргович деворлардан фойдаланилади.

• 4.Рўпара қияликни ёғоч мустаҳкамлаш иншоотлари (ётиқ гулалар, прогонлар, эгилган балкалар, тиргаклар, ётиқ тўсинлар, калта козиклар ва б.) ёрдамида мустаҳкамлаш;
• 5.Тоннел узунлиги 300 м дан ортиқ бўлган ҳолларда муҳандис-геологик ва гидрогеологик маълумотларни аниқлаш, асосий сунъий бўшлиқни қуритиш ва дренаж қуриш, ташиш йўлларини жойлаштириш, шамоллатишни яхшилаш, ер ости геодезик асос йўлларини ўтиш ва иш фронтини кенгайтириш учун қўшимча қазиш юзаларини очиш мақсадида илгариловчи сунъий бўшлиқ қазиш;

• 6.Бевосита пештоқолди ўйиғидан, тоннел трассасида жойлашган шахта найидан ёки тоннел бўйлама ўқига кўндаланг йўналишда қуриладиган йўлак-туйнуклар оркали амалга ошириладиган иш фронтини кенгайтириш. Бунда илгариловчи сунъий бўшлиқлар сифатида юқори ёки остки йўналтирувчи йўлаклардан фойдаланилади.

• 7, Ҳам остки ҳам юқори йўлаклар зарур бўлган катта кўндаланг кесимли тоннелларни қазишда, бу йўлаклар 12 м дан кўп бўлмаган масофада тик жойлашган грунттуширгич (фурнел)лар ёки 30 м дан кўп бўлмаган масофада қия йўналган уланиш (бермсберг)лар воситасида ўзаро уланади. Етарли даражада мустаҳкам грунтларда погонали уланиш (рус бермсберги) қўлланилиши мумкин.

• Тоннел қурилишида турли хил тоғ усуллари қўлланилади. Юмшоқ тоғ жинслари учун бу тоғ усулларини тўрт гуруҳга бўлиш мумкин:

• тиралган гумбаз усули;

• таянч ядро усули;

• кесимни тўла очиш усули;

• яхлит юза усули.

• таянч ядро усули;

• кесимни тўла очиш усули;

• Тиралган гумбаз усулида грунт қазиш ва қоплама қуриш ишлари тоннел кесимининг гумбаз қисмидан ости қисмига караб алоҳида алоҳида бўлакларда бажарилади.
• Бу усулда кесим қазишнинг икки тури мавжуд:
• бир йўлакли тўнтарилган гумбаз усули (32,а расм);
• икки йўлакли тўнтарилган гумбаз усули (32,б расм).

• 32 расм .Тўнтарилган гумбаз усулидаги ишларнинг кетма-кетлиги