Мавзу: Тизим тушунчаси ва унинг турли таърифлари

Қарорлар қабул қилиш ахборот технологиялари

Қарорлар қабул қилишни қўллаб-қувватлаш тизимлари ва уларга тегишли ахборот технологиялари асосан америкалик олимлар куч-ғайратлари билан 70- йилларнинг охири – 80-йилларнинг бошларида пайдо бўлди, бунга шахсий компьютерлар, амалий дастурлар стандарт пакетларининг кенг тарқалиши, шунингдек сунъий интеллект тизимларини яратишдаги муваффақиятлар кўмаклашди.
Қарорлар қабул қилишни қўллаб-қувватлаш ахборот технологияларининг асосий хусусияти одам ва компьютернинг ўзаро алоқасини ташкил этишнинг сифат жиҳатдан бутунлай янги усулидир. Бу технологиянинг асосий мақсади бўлган қарорлар ишлаб чиқиш итерацион жараѐн натижасида юз беради (2.6-расм), унда қуйидагилар иштирок этади:
қарорлар қабул қилишни қўллаб-қувватлаш тизими ҳисоблаш бўғини ва бошқарув объекти ролида;
одам кириш маълумотларини берадиган ва компьютерда олинган ҳисобларнинг натижасини баҳолайдиган бошқарув бўғини сифатида.

Эксперт тизимлари

Компьютер ахборот тизимлари ўртасида энг катта тараққиѐт сунъий интеллектдан фойдаланишга асосланган эксперт тизимларини ишлаб чиқиш соҳасида қайд этилди. Эксперт тизими менежерга ѐки мутахассисга тизимларда тўпланган билимларга доир ҳар қандай муаммо бўйича маслаҳат олиш имкониятини беради.

Сунъий интеллект дейилганда, одатда компьютер тизимларининг шундай ҳаракатларни бажариш қобилияти тушуниладики, агар бу ҳаракатларни одам бажарганда уни интеллектуал деб аташ мумкин бўларди. Аксарият ҳолларда бу ерда одамнинг фикрлаши билан боғлиқ қобилиятлар назарда тутилади. Сунъий интеллект соҳасидаги ишлар эксперт тизимлари билан чегараланмайди. Шунингдек, улар ўз ичига одамнинг асаб тизими, унинг эшитиш, кўриш, сезиш, ўқиш-ўрганиш қобилиятини моделлаштирувчи роботлар, тизимлар яратишни ҳам олади. Махсус масалаларни ѐки вазифаларни ҳал қилиш махсус билимларни талаб этади. Лекин ҳар қандай компания ҳам ўз штатида унинг иши билан боғлиқ барча муаммолар бўйича экспертларни сақлай ѐки ҳатто ҳар сафар бундай муаммолар пайдо бўлганда уларни таклиф қила олмайди. Эксперт тизимлари технологиясидан фойдаланишнинг бош моҳияти экспертдан унинг билимларини олиш ва уни компьютер хотирасига киритиб, ҳар сафар зарурият туғилган ҳолларда ундан фойдаланишдан иборатдир.
Эксперт тизимида фойдаланиладиган ахборот технологияларининг асосий компонентлари қуйидагилардан иборат (2.18-расм): фойдаланувчининг интерфейси, билимлар базаси, интерпретатор, тизимни яратиш модули.



Йўриқнома ва ахборот


Қарорлар ва тушунтиришлар


Билимлар
Эксперт тизими ахборот технологияларининг асосий компонентлари