Mavzu: til va terminologiya reja

oʻz 

navbatida

, oʻqishoʻqitish va axborot almashish jarayonini qiyinlashtiradi. 



 

Terminalogiyaning oʻziga xos xususiyatlari mavjud. Masalan, umumadabiy tilda 

sinonimiya,  omonimiya  va  kup  maʼnolilik  tilning  boyligi  boʻlsa,  Terminalogiyada  bular  salbiy 

hodisa hisoblanadi. Masalan, birgina tushunchani ifodalash uchun oʻzbek tilida yarimoʻtkazgich 

— chalaoʻtkazgich — nimoʻtkazgich terminlari qoʻllanmoqda. Bu, oʻz navbatida, oʻqishoʻqitish 

va axborot almashish jarayonini qiyinlashtiradi. 

Shu sababli ham terminalogiyasi maʼlum darajada barqarorlashgan barcha tillarda 

terminlar  doimiy  tartibga  solib  turiladi.  Tartibga  solish  maʼlum  terminologik  meʼyorlar 

asosida  amalga  oshiriladi.  Terminalogiyaning  rivojida  fan  sohalariga  oid  maxsus 

lugʻatlarni nashr qilib turish ham muhim ahamiyatga ega. 



 

Shu sababli ham terminalogiyasi maʼlum darajada barqarorlashgan barcha tillarda 

terminlar doimiy tartibga solib turiladi. Tartibga solish maʼlum terminologik meʼyorlar asosida 

amalga  oshiriladi.  Terminalogiyaning  rivojida  fan  sohalariga  oid  maxsus  lugʻatlarni  nashr  qilib 

turish ham muhim ahamiyatga ega. 

Birinchi  Prezidentimiz  I.A.Karimov  aytganidek,  ―Xalqning  milliy  madaniyati  va 

o‗ziga  xosligini  ifoda  etuvchi  vosita  bo‗lmish  o‗zbek  tili‖1  da  mavjud  bo‗lgan  so‗z  va 

iboralarni,  atamalar  va  leksik  boyliklarni  o‗rganish  hamda  insoniy  meros  sifatida  ilmiy 

tahlilini  olib  borish  bugungi  kunda  eng  dolzarb  masalalardan  biridir.  A.A.Potebnya 

---

―keyingi  ma‘no‖  deb  atagan  va  ―u  tilshunoslikning  o‗rganish  ob`ektiga  kirmaydi,  uni 

boshqa  fanlar  o‗rganadi‖2  deb  ko‗rsatilgan  terminologik  leksika  uzoq  davrlargacha 

alohida nominativ birlik, atama sifatida tilshunoslikda tadqiq qilinmadi. Tilshunoslik fani 

rivojlanib,  o‗z  tadqiqot  doirasini  kengaytirgan  sayin  terminlarni  o‗rganish  uning  eng 

muhim  va  tarkibiy  qismlaridan  biriga  aylandi.  Hozirgi  davrda  terminlarni  o‗rganish