Mavzu: tiklanish, tejash va portfelni qayta tuzish korporativ strategiyalari

5. “N.N.B” korxonasining portfelli tahlilning asosiy bosqichlari 
1. O‘rta va uzoq muddatli davrda tashkilot erishishga intilgan faoliyat tavsiflarini 
belgilaydigan maqsadlar. 
Tashkilot maqsadlarining ro‘yxati shu paytga kelib raqobatchilik tahlili 
davomida tuzilgan boladi. Portfelli tahlilda u diversifikatsiyaning har xil 
turlarining tegishli maqsadlarga erishishga kiritgan hissalarini aniqlash uchun 
qo‘llanadi. 
Diversifikatsiyaning odatdagi maqsadlari o‘sish, foydalilik va texnik va 
siyosiy omillar nuqtai nazaridan strategik zaifligining kamayishi boiadi. 
2. «Kirish/chiqish xarajatlari» mezoni tashkilotning yangi biznes sohasiga kirish 
uchun qabul qilishga tayyor bo'igan shartlarni belgilab beradi. Bunga ko‘pincha 
tashkilot tarmoqqa kirish xarajatlarini qoplashni rejalashtirayotgan sarmoyani 
qaytarish davri (yoki investitsiyalami qaytarishning boshqa muddati, masalan 

---

25 
ichki qaytarish normasi) kiradi. 
Diversifikatsiya biron bir tashkilotni qo'shib olish vositasida amalga 
oshirilgan hollarda mezonlar ro‘yxatiga tashkilot tomonidan qabul qilinishi 
mumkin bo‘lgan bitta aksiyaga to‘g‘ri keladigan daromadning maksimal darajada 
kamaytirilishi kiritiladi, yoki sotib olishdan so‘ng aksiyalar rahbariyat qo‘shib 
olinayotgan tashkilot ustidan nazoratni yo‘qotmaydigan tarzda taqsimlanishi 
lozimligini ko‘rsatuvchi boshqa mezon ko‘rsatiladi. 
Diversifikatsiya tavakkalchilikning oshishi bilan bog‘liq bolgani 
uchun, navbatdagi mezon tanlangan soha tark etilganda tashkilot sarflashga 
tayyor bo‘lgan chiqish xarajatlaridan iborat bo‘lishi lozim. Mazkur xarajatlar 
tashkilotning xalqaro faoliyatida muhim ahamiyatga ega. 
Bunga Amerika tashkilotlari milliy qonunchiligida shtatlar qisqarishi bilan 
bog‘liq yuqori xarajatlar ko‘zda tutilgan davlatlarda o‘z faoliyatini qisqartirish 
jarayonida boshidan kechirgan katta yo‘qotishlar misol bo'la oladi. 
3. Sinergizm mezoni nomzod sohalaming qanday xususiyatlari tashkilotning 
mazkur portfeliga oid boshqa elementlar bilan umumiy bolishi lozim. Ular 
tashkilot diversifikatsiyaga bog‘liq ravishda o‘z bo‘linmalari orasida saqlashi 
lozim boigan umumiy yo‘nalishlar deb ham ataladi, ko‘rinib turibdiki, uchta 
ro‘yxatning barchasi umumiy maqsadlar va mezonlar ro‘yxatiga birlashtirilgan,
diversifikatsiyaning muqobil turiari ular yordamida baholanadi. Portfelli 
tahlilning keyingi bosqichida biznes tarmoqlari va strategik sohalarining 
kengaytirilgan ro‘yxati to‘ldiriladi. Diversifikatsion ko‘chishlarni ta’riflash 
uchun butun sohalardan foydalanish odatiy amaliyot hisoblanadi, chunki 
rivojlangan davlatlaming aksariyatida standart tarmoq statistikasi — har bir 
soha bo‘yicha tayyor ma’lumotlar mavjud.