Mavzu: Temirbeton konstruktsiyalarning kuchlanish deformatsiyalanish holatining uch bosqichi

---

Mavzu: Temirbeton konstruktsiyalarning kuchlanish deformatsiyalanish 
holatining uch bosqichi 
18.1.Temirbeton qarshiligi nazariyasida tajribaning ahamiyati 
18.2.Kuchlanganlik-deformatsiyalangan holat bosqichlari 
18.3.Darzbardoshlik toifalari 
18.1.Temirbeton qarshiligi nazariyasida tajribaning ahamiyati 
Temirbeton fizik va mexanik xossalari turlicha bo’lgan materiallar, po’lat 
armatura va betondan tashkil topgan. Po’lat elastik material bo’lib tashqi yuklar 
ta’siridan uning deformatsiyalanishi Guk qonuniga bo’ysinadi. Beton bo’lsa 
elastik-plastik material bo’lib, tashqi yuklar ta’siridan uning deformatsiyalanishi 
Guk qonuniga bo’ysinmaydi. (Guk qonuni - konstruktsiya materialining har bir 
nuqtasidagi deformatsiya ushbu nuqtadagi kuchlanishga to’g’ri proportsionaldir) 
Bunday 
materiallarning 
birlashishidan 
hosil 
bo’lgan 
temirbetonning 
deformatsiyalanishi esa, deformatsiyalanuvchi qattiq jismlar nazariyasining 
mavjud bo’lgan biror bir qonuniga bo’ysinmaydi. Tashqi yuklar ta’sirida 
temirbetonning deformatsiyalanishi elastik materiallar qarshiligi qonunlari orqali 
ifodalangan bo’lsa, betonning haqiqiy deformatsiyalanishi ya’ni betonda hosil 
bo’ladigan plastik deformatsiyalar e’tiborga olinmasdan qoladi.
Elastik materiallar qarshiligi nazariyasi bo’yicha hisoblangan temirbeton 
qurilmalarining mustahkamligining tajribalardan olingan mustahkamlikdan ancha 
farq qilib, qurilmaning haqiqiy mustahkamligini aniqlashga imkon bermaydi. 
Bundan tashqari ekspluatatsiya qilish holatida temirbeton qurilmalarining 
cho’ziladigan zonalarida yoriqlarning paydo bo’lishi qurilmalarini hisoblashda 
elastik materiallar qarshiligi nazariyasini qo’llash imkoniyatini yanada 
qiyinlashtiradi. 
Temirbeton qarshiligining zamonaviy nazariyasi tajribalar asosida 
olinadigan natijalar va deformatsiyalanuvchi qattiq jismlar mexanikasining 
umumiy qonunlariga asoslangan holda qurilmaning tashqi yuklar ta’siridan xaqiqiy 
kuchlanish va deformatsiyalanish holatlarining har bir bosqichini e’tiborga olgan 
holda yaratiladi.