Мавзу: “Teatr tarixi” kursiga kirish

 
245 
tomoshabinlarni  larzaga  soldi.  Mazkur  asarda  dramaturg  o'z  aql-idroki,  shijoati 
bilan dunyoni larzaga keltirgan buyuk sarkarda obrazini yaratgan bo’lsa, «Doktor 
Faustning fojiali tarixi» asari bilan dunyoni ilm kuchi orqali egallagan alloma tabib 
timsolini yaratdi. 
Sohibqiron  Temur  haqidagi  asar  ikki  qismdan  iborat.  1587-yili  asar  London 
teatrlaridan  birida  qo'yilib,  katta  muvaffaqiyat  qozongach,  Mareo  darhol  uning 
ikkinchi  qismini  yozishga  kirishib,  uni  1588-yili  tugatadi.  Asarning  birinchi 
qismida  Temurning  Boyazid  qo'shinlari  ustidan  qozongan  g'alabasi  Misr, 
Marokash  va  boshqa  sharq  mamlakatlariga  yurishi  tasvir  etilgan  bo'lsa,  ikkinchi 
qismida Ovro'po sarhadlarini egallashi hikoya qilingan. Mareo tasvir etgan Temur 
shu  qadar  qat'iyatli,  qattiqqo'l,  irodasi  mustahkamki,  u  sustkashlik,  irodasizlik 
qilganligi uchun o'g'li  Jahongir  (Kalif)ni qilichi bilan chopib tashlaydi. Mareo  o'z 
qahramonini  qoralamaydi,  aksincha,  Sohibqironni  ko'klarga  ko'tarib  maqtash  va 
ulug'lash bilan asarini yakunlaydi. 
Mareo  o'z  qahramonini  afsonaviy  bahodir  tarzida  ko’rsatadi.  E'tiborlisi 
shundaki,  muallif  aslzoda  feodal  xonadonidan  chiqqan  Temurni  «quyi  tabaqadan 
chiqqan cho'pon», o’zining fidoyiligi, o'tkir aql-idroki va omilkorligi bilan qonuniy 
hukmdorlarni  dog'da  qoldirgan  qudratli  zot  sifatida  ko'rsatadi.  Temur  o'zining 
kambag'aldan chiqqanligini faxr tuyg'usi bilan qayd etadi: 
Temur  chin  xalq  qahramoni  sifatida  jangu-jadallarda  har  doim  o'z  lashkarlari 
bilan  yelkama-yelka  turib,  ular  bilan  birgalikda  nafas  oladi  va  ularni  o'z  ortidan 
g'alaba sari ergashtirib boradi.  
Mareo  «Eduard  II»  tragediyasida  ingliz  tarixiga  murojaat  etib,  ingliz  teatriga 
tarixiy  solnoma  janrini  olib  kirdi.  Keyinroq  Shekspir bu  janrni yuksak  rivojlanish 
darajasiga olib chiqadi. 
Ingliz teatri sahnasida Mareo asarlari qatori «dorilfunun oqillari» guruhiga oid 
Tomas  Kid  asarlari  ham  munosib  o'rin  tutgan.  Uning  «Ispan  fojiasi»  asari  ingliz 
sahnasida qasos tragediyasi janrini shakllanishiga turtki bo'ldi. 
Marloning  yana  bir  mashhur  zamondoshi  Robet  Grin  bir  necha  pyesalari, 
ayniqsa  «Jord  Grin,  Vekfild  dala  qorovuli»  qahramomik  komediyasi  bilan  o'z 

---