|
Transport protokollari va tarmoq dasturlari
Darajali protokollar masofadan boshqarish pulti (yoki boshqa uskunalar) o'rtasida ma'lumotlar va dasturlarning ishonchli uzatilishini ta'minlash uchun transport xizmatlarini taqdim etadi. Ilova sathini tashish protokollaridagi dasturlar boshqa dasturlar bilan bog'lanish uchun foydalanadi. Buning uchun dastur aloqa qilishdan oldin protokol dasturi bilan o'zaro ta'sir qiladi. Ilova xabarni qabul qilishga tayyor bo'lgan mahalliy dasturiy ta'minot protokoli haqida xabar beradigan ulanishni kutadi. Ulanishni o'rnatadigan dastur tizim bilan aloqa qilish uchun tarmoq va transport protokollaridan foydalanadi. Olingan ulanish orqali ikkita dastur orasidagi xabarlar almashinadi.
Client-server aloqasini o'rnatishning ikki yo'li mavjud: biri ulanishga yo'naltirilgan bo'lsa, ikkinchisi yo'q. Masalan, TCP - bu ulanishga yo'naltirilgan transport uchun protokol bo'lib, mijoz serverga ulanishni o'rnatadi va ular har xil o'lchamdagi bir nechta xabarlarni almashadilar, ular bilan mijoz dasturi sessiyani to'xtatadi. UDP ulanishga yo'naltirilmaganligi sababli, u mijoz xabarni tuzadi va UDP paketini serverga yuboradi, u mijoz bilan doimiy aloqa o'rnatmasdan javob beradi.
"Client-server" - bu tarmoqdagi kompyuterlarning o'zaro ta'sirining modeli. Ular kamdan-kam hollarda ular bir-biriga to'liq teng keladi. Odatda, tarmoqdagi bitta kompyuterda protsessorlar, fayl tizimi, pochta xizmati, bosma xizmat, ma'lumotlar bazasi kabi axborot-hisoblash resurslari mavjud. Boshqa kompyuterlar ulardan foydalanadi. U yoki bu resursni boshqaradigan kompyuter odatda ushbu resursning serveri, undan foydalanmoqchi bo'lgan kompyuter esa mijoz deb nomlanadi. Muayyan server o'ziga tegishli bo'lgan resurs turi bilan tavsiflanadi. Shunday qilib, agar manba ma'lumotlar bazalari bo'lsa, demak biz ma'lumotlar bazasini qayta ishlash bilan bog'liq mijozlarning so'rovlariga xizmat qilish bo'lgan ma'lumotlar bazasi serveri haqida gapiramiz; agar manba fayl tizimi bo'lsa, unda fayl serveri yoki fayl serveri va boshqalar haqida gap boradi.
Xuddi shu printsip jarayonlarning o'zaro ta'sirida ham qo'llaniladi. Agar ulardan biri ba'zi funktsiyalarni bajarsa, boshqalarga tegishli xizmatlar to'plamini taqdim etsa, bunday jarayon server sifatida ko'rib chiqiladi. Ushbu xizmatlardan foydalanadigan jarayonlar odatda mijozlar deb nomlanadi.
Client-server texnologiyasi bugungi kunda ommalashib borayotgan bo'lsa-da, u bir martalik retseptlarni taklif qilmaydi. Bu faqat zamonaviy tarqatilgan axborot tizimini qanday tashkil qilish kerakligi haqida umumiy fikr beradi. Shu bilan birga, ushbu texnologiyani muayyan dasturiy mahsulotlarda va hatto dasturiy ta'minot turlarida amalga oshirish sezilarli darajada farq qiladi.
Client-server texnologiyasining asosiy tamoyillaridan biri bu standart dastur funktsiyalarini har xil tabiatdagi uchta guruhga bo'lishdir. Birinchi guruh - bu ma'lumotlarni kiritish va ko'rsatish funktsiyasi. Ikkinchi guruh ma'lum bir mavzu sohasiga xos bo'lgan sof qo'llaniladigan funktsiyalarni birlashtiradi. Va nihoyat, uchinchi guruhga ma'lumotlarni saqlash (ma'lumotlar bazalari, fayl tizimlari va boshqalar) ning asosiy funktsiyalari kiradi.
Shunga ko'ra, har qanday dasturda quyidagi mantiqiy komponentlar ajralib turadi:
birinchi guruh funktsiyalarini amalga oshiradigan taqdimot komponenti ;
ikkinchi guruh funktsiyalarini qo'llab-quvvatlaydigan dastur komponenti (biznes-dastur);
uchinchi guruh funktsiyalarini qo'llab-quvvatlovchi axborot resurslariga (resurs qo'shimchalari) yoki resurslar menejeriga (resurs menejeri) kirishning tarkibiy qismi .
Client-server texnologiyasi doirasidagi dasturlarni amalga oshirishdagi farqlar uchta omil bilan belgilanadi. Birinchidan, uchta guruhning funktsiyalarini amalga oshirish uchun ishlatiladigan mexanizmlar. Uchinchidan, mantiqiy komponentlar tarmoqdagi kompyuterlar o'rtasida qanday taqsimlanadi. Uchta yondashuv ajralib turadi, ularning har biri tegishli modelda amalga oshiriladi:
masofaviy ma'lumotlarga kirish modeli (Remote Date Access - RDA);
Ma'lumotlar bazasi server modeli (DateBase Server - DBS);
Application Server (AS) modeli.
RDA modelida taqdimot komponenti va dastur komponentining kodlari birlashtirilib, mijoz kompyuterida bajariladi, ikkinchisi esa ma'lumotlarni kiritish va ko'rsatish funktsiyalarini hamda sof dastur funktsiyalarini qo'llab-quvvatlaydi. Axborot resurslariga kirish, qoida tariqasida, maxsus til operatorlari (SQL tili, masalan, ma'lumotlar bazalari haqida ketganda) yoki maxsus kutubxona funktsiyalariga qo'ng'iroqlar (agar tegishli API mavjud bo'lsa) bilan ta'minlanadi. Axborot resurslariga bo'lgan so'rovlar tarmoq orqali uzoqdagi kompyuterga (masalan, ma'lumotlar bazasi serveri) yo'naltiriladi. Ikkinchisi so'rovlarni qayta ishlaydi va bajaradi va mijozga ma'lumotlar bloklarini qaytaradi (1-rasm). Client-server arxitekturasi haqida gapirganda, aksariyat hollarda, bu aynan shu modelga tegishli.
Do'stlaringiz bilan baham: |
