Mavzu: Tashqi o’lchamlarni kalibrlar yordamida o’lchash

2-AMALIY MASHG’ULOT.
Mavzu:Tashqi o’lchamlarni kalibrlar yordamida o’lchash.
Nazorat savollari?
1 Kalibrlardan qanday o’lchamlarni o’lchashda foydalaniladi.
Buyimlarni ko’plab ishlab chiqarishda (korxonada har kuni bir hil o’lchamli detallarni o’lchashga majbur bo’linganda)bikr konstruksiyali asboblar chekli kalibrlar ishlatiladi.Kalibrlar o’lchamlarni aniqlash uchun sanash qurulmalari bo’lmaydi ular yordamoda faqat detalning o’lchami joizlik chegarasida bajarilgan yoki bajarilmaganini aniqlash mumkin.Buning uchun kalibrlar tekshiriladigan detalning chekli o’lchamlari bo’yicha tayyorlanadi.
2 Val va teshiklarni o’lchashda qanday kalibr qismlaridan foydalaniladi?

Vallar uchun ko’pincha bir tomonlama chekli butun yoki ikki tomonlama listli kalibr skobalar ishlaatiladi.100 dan 360 mmgacha o’lchamli vallar uchun qo’shimcha jag’li bir tomonli chekli skobalar ishlatiladi.

3 Probkalarga qanday standartlashtirilgan yozuvlar quyiladi?
li teshik uchun probkaning bir tomoni nominal o’lchash 30 mm ga teng buladi va o’tuvchi (PR)deb ataladi.probkaning boshqa tomoni (qisqa)eng katta teshikning naminal o’lchami ,yani 30.023mm ga teng.Probkaning bu tomoni o’lmaydugan (NE yozuvli)bo’ladi.Kalibrning bu boshi faqat kattalashgan o’lchamli teshikkagina kirishi mumkin.Bunday detallar sifatsiz mahsulot(brak)ga chiqariladi.
4 Detallarni kalibrlar bilan tekshirishda nimalarga etibor berish kerak ?
Detallni kalibr bilan tekshirishda:
-skobani valga zuriqtirib quyish,probkani esa yteshikka zuriqtirib kiritish man etiladi,
-stanokda aynalayotgan detallarni tekshirib ko’rish man etiladi,chunki bu kalibrning tez yeyilishiga olib keladi (bundan tashqari detallarni bunday usulda tekshirish xavfsizlik tehnikasiga ham to’g’ri kelmaydi)
-vallarno polga tushurib yuborilgan skoba bilan tekshirish man etiladi,(skoba defarmatsiyalanishi va o’lchamni o’zgartirishi mumkin)
-180mm dan katta o’lchamli kalibrlar bilan nazorat qilishda xatoliklarni kompensatsiyalovchi kattalik teshik uchun bilan,val uchun bilan belgilanadi.