Mavzu: Tarmoq protsessorlari va ularning muhim jihatlari

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI
"Kompyuter injiniring" fakulteti
"Kompyuter tizimlari" kafedrasi
“Kompyuter arxitekturasi” fanidan
Mustaqil ishi 3
Mavzu: Tarmoq protsessorlari va ularning muhim jihatlari.
Bajardi: Nurilloyev Shaxzod
Qabul qildi: Axrorov.M
Mavzu:Tarmoq protsessorlari va ularning muhim jihatlari
 
Reja:
 
1.Tarmoq protsessori
2.Tarmoq tushunchasi va uning ahamiyati
3.Kompyuter protsessorining texnik xususiyatlari
Tarmoq protsessorlari odatda dasturiy taminot dasturlashtiriladigan qurilmalar va umumiy maqsadga o'xshash umumiy xususiyatlarga ega bo'lar edi markaziy mikroprosessorlar odatda turli xil turdagi uskunalar va mahsulotlarda ishlatiladigan.
Zamonaviy telekommunikatsiya tarmoqlari, ma'lumotlar (ovoz, video, ma'lumotlar) sifatida uzatiladi paket ma'lumotlar (muddat paketlarni almashtirish) ma'lumotni olib kelgan eski telekommunikatsiya tarmoqlaridan farq qiladi analog signallar kabi umumiy foydalaniladigan telefon tarmog'i (PSTN) yoki analog Televizor/Radio tarmoqlar. Ushbu paketlarni qayta ishlash natijasida yaratilgan integral mikrosxemalar Ushbu ma'lumotlar to'plami bilan ishlash uchun optimallashtirilgan (IC). Tarmoq protsessorlari ushbu tarmoqlar ichida paketlarni qayta ishlashni takomillashtirish va optimallashtirish uchun taqdim etilgan o'ziga xos xususiyatlarga yoki arxitekturalarga ega.
Zamonaviy tarmoq protsessorlari, shuningdek, yadrolar o'rtasida kichik xabarlar almashinuvi uchun optimallashtirilgan past-kechikish tezligi yuqori bo'lgan, o'zaro bog'liqlik tarmoqlari bilan jihozlangan (bir nechta ma'lumot so'zlari). Bunday tarmoqlardan umumiy xotiradan standart foydalanishdan tashqari, yadrolararo samarali aloqa uchun alternativ vosita sifatida foydalanish mumkin.
Tarmoq protsessorining umumiy funktsiyasidan foydalangan holda, dasturiy ta'minot tarmoq protsessori bajaradigan dasturni amalga oshiradi, natijada jismoniy uskunalar vazifasini bajaradi yoki xizmat ko'rsatadi. Odatda tarmoq protsessorlarida ishlaydigan dastur sifatida amalga oshiriladigan ba'zi bir dastur turlari quyidagilardir:Paket yoki ramka kamsitish va ekspeditsiya, ya'ni a ning asosiy faoliyati yo'riqnoma yoki almashtirish. Xizmat ko'rsatish sifati (QoS) majburiyligi - paketlarning har xil turlarini yoki sinflarini aniqlash va paketlarning ayrim turlari yoki sinflari uchun boshqa turlar yoki sinflar hisobiga imtiyozli davolashni ta'minlash. Kirish nazorati funktsiyalari - ma'lum bir paket yoki paketlar oqimining tarmoq uskunalari qismini bosib o'tishiga ruxsat berilishini aniqlash. Shifrlash ma'lumotlar oqimlarining - apparatga asoslangan shifrlash dvigatellari, individual ma'lumotlar oqimlarini protsessor tomonidan shifrlashga imkon beradi. Intel - Intel 2006 yilda tarmoq protsessorlari sohasidagi barcha rivojlanishlarni to'xtatdi, ammo uning bozor ulushi 2007 va 2008 yillarda o'sib ulgurdi, ilgari ishlab chiqarilgan mahsulotlar tufayli 38 foizni tashkil etdi. Netronome hozirda ishlab chiqarish va ishlab chiqarish uchun litsenziyaga ega IXP 16 dan ortiq yadroli protsessorlar.
Tarmoq tushunchasi va uning ahamiyati. Kompyuterlar orasida ma’lumot almashish va umumiy masalalarni birgalikda yechish uchun komyuterlarni bir-biri bilan bog‘lash ehtiyoji paydo bo‘ladi. Kompyuterlarni bir-biri bilan bog‘lashda ikki xil usuldan foydalaniladi:
Kabel yordamida bog‘lash. Bunda kompyuterlar bir-biri bilan koaksial, o‘ralgan juftlik kabeli (UTP) yoki shisha tolali kabellar orqali maxsus tarmoq plata yordamida bog‘lanadi.
Simsiz bog‘lanish. Bunda kompyuterlar bir-biri bilan simsiz aloqa vositalar yordamida, ya’ni radio to‘lqinlar, infraqizil nurlar, WiFi va Bluetooth texnologiyalari yordamida bog‘lanadi.
Bir-biri bilan bog‘langan kompyuterlarning bunday majmuasi kompyuter tarmog‘ini tashkil etadi.
Tarmoq - kompyuterlar, terminallar va boshqa qurilmalarning ma’lumot almashishni ta’minlaydigan aloqa kanallari bilan o‘zaro bog‘langan majmuasi. Kompyuterlararo ma’lumotlarni almashishni ta’minlab beruvchi bunday tarmoqlar kompyuter tarmoqlari deb ataladi.
Tarmoq har doim bir nechta komp’yuterlarni birlashtiradi va ulardan har biri o‘z axborotlarini uzatish va qabul qilish imkoniyatiga ega. Axborot uzatish va qabul qilish komp’yuterlar o‘rtasida navbat bilan amalga oshiriladi. Shuning uchun har qanday tarmoqda axborot almashinuvi boshqarib turiladi. Bu esa o‘z navbatida kompyuterlar o‘rtasidagi axborot to‘qnashishi va buzilishini oldini oladi yoki bartaraf qiladi.
Kompyuterlar tarmoqlari tashkil etilgandan so‘ng undagi barcha kompyuterlarning manzillari belgilanadi. Chunki axborotlarni tarmoq orqali bir kompyuterdan boshqasiga uzatish kompyuter manzillari orqali amalga oshiriladi. Jo‘natilayotgan axborotga oddiy hayotimizdagi xat jo‘natish jarayoni kabi uzatuvchi va qabul qiluvchi manzillari ko‘rsatiladi va tarmoqqa uzatiladi. Har bir kompyuter kelgan axborotdagi qabul qiluvchi manzilini o‘zining manzili bilan solishtiradi, agar manzillar mos kelsa, u holda axborotni qabul qilib oladi va uzatuvchiga qabul qilib olganligi to‘g‘risida tasdiq yo‘llaydi. Xuddi shu tariqa kompyuterlararo axborot almashiniladi.
Manzil hisoblash tarmoqlarida uzatilayotgan ma’lumotlarni qabul qiluvchi yoki jo‘natuvchilarni aniqlovchi ma’lumotlar ketma-ketligi.
Axborot muhitida tezlik tushunchasi, birliklari va axborot kanallari sig‘imi. Ma’lum vaqt oralig‘ida aloqa muhitlari orqali uzatiladigan axborot hajmi - uning uzatilish tezligini belgilaydi.
Xar qanday harakatlanuvchi jism va modda uchun tezlik tushunchasi va uning o‘lchov birliklari mavjud bo‘lganidek, axborotning ham uzatish tezligi hamda o‘lchov birliklari mavjuddir, bular:
Bit/sekund - bir soniyada aloqa muhiti orqali uzatiladigan bitlar soni;
Kbit/sekund - bir soniyada aloqa muhiti orqali uzatiladigan minglab yaxlitlangan bitlar soni;
Mbit/sekund - bir soniyada aloqa muhiti orqali uzatiladigan millionlab yaxlitlangan bitlar soni;
Gbit/sekund - bir soniyada aloqa muhiti orqali uzatiladigan milliardlab yaxlitlangan bitlar soni.
Axborot kanallarining sihimi ular orqali ma’lum vaqt oralig‘ida uzatiladigan axborot hajmi bilan belgilanadi. Bu o‘z navbatida axborot kanallarining o‘tkazish qobilyatini anglatadi.
Internet tarmog‘i shunday bir muhitki, u o‘zida turli ko‘rinishdagi va turli tillardagi ko‘plab axborotlarni jamlagan. Bunda ushbu axborotlar ichidan kerakli bo‘lgan ma’lumotlarni qidirib topish muammosi paydo bo‘ladi. Internet tarmog‘ida har bir foydalanuvchi axborotni qidirish uchun o‘zbek, rus, ingliz yoki boshqa tillardagi bir yoki bir necha so‘zdan tashkil topgan so‘rovlardan foydalanadi. Ya’ni ma’lumotlarni uning sarlavhasi yoki uning tarkibida ishtirok etgan so‘zlar va jumlalar bo‘yicha qidirib topish mumkin. Bunda foydalanuvchi tomonidan Internet qidiruv tizimi qidiruv maydoniga kerakli ma’lumotga doir so‘z yoki jumla kiritiladi va qidiruv tizimi ishga tushiriladi. Shundan so‘ng qidiruv tizimi foydalanuvchiga o‘zi tomonidan kiritilgan so‘z yoki jumlaga mos keluvchi ma’lumotlarni qidirib topadi va kompyuter ekranida ularning ro‘yxatini hosil qiladi. Va nihoyat ro‘yxatdagi ma’lumotlarni ketma-ket ko‘rib chiqilib kerakli bo‘lganlari kompyuterga saqlab olinadi.
Ko‘rib o‘tilganidek, har bir foydalanuvchi Internet tarmog‘i orqali o‘ziga kerakli bo‘lgan ma’lumotlarni uning mavzusi hamda tarkibidagi so‘z yoki jumla bo‘yicha qidirib topishi mumkin, lekin Internet tarmog‘ida ma’lumotlar shunchalik ko‘p-ki, ta’kidlab o‘tilgan usul samara bermasligi mumkin. Bunday hollarda Internet qidiruv tizimlari qidiruvning bir qancha qo‘shimcha usullari bo‘yicha qidiruvni taqdim etadi, bular:
ma’lumotlarni uning tili bo‘yicha qidiruv;
ma’lumotlarni uning turi (matn, rasm, musiqa, video) bo‘yicha qidiruv;
ma’lumotlarni uning joylashgan mintaqasi bo‘yicha qidiruv;
ma’lumotlarni uning joylashtirilgan sanasi bo‘yicha qidiruv;
ma’lumotlarni uning joylashgan Internet zonasi bo‘yicha qidiruv;
ma’lumotlarni xavfsiz qidiruv.
Kompyuter protsessorining texnik xususiyatlari
Keling, zamonaviy kompyuter protsessorlarini o'ziga xos xususiyatlari qanday va ular qanday farq qilishini batafsil ko'rib chiqamiz. Birinchidan, men ularning asosiylarini sanab o'taman:
Yadro soni
Tak chastotasi
Ko'paytirish koeffitsienti
Tizim shinasi
Xotira tekshiruvi
Kesh
Video yadrosi
Soket
Issiqlik tarqalish kuchi
Yadro soni
Tak chastotasi
Tak chastotasi gerts (Hz) bilan o'lchanadi va protsessor bir vaqtning o'zida ma'lum vaqt davomida bajarishi mumkin bo'lgan operatsiyalar sonini tavsiflaydi. Soat tezligi qanchalik yuqori bo'lsa, protsessor shunchalik kuchli bo'ladi, lekin bu qiymat bir xil ketma-ketlikdagi protsessorlarni bir-biridan ajratib turadi. Masalan, 3,5 gigagertsli Intel Core i5 protsessori Intel Core i5 3.0 gigagertsli protsessordan tezroq, lekin Intel Core i7 protsessoridan tezroq emas.
Ishlashni oshirish uchun zamonaviy protsessorlar, agar kerak bo'lsa chastotani qanday oshirish yoki kamaytirishni ham bilishadi. Intel ushbu texnologiyani Turbo Boost, AMD esa Turbo Core deb ataydi. Bu erda ko'paytirish koeffitsienti kabi tushuncha haqida ham aytish kerak. Agar u qulfdan chiqarilgan bo'lsa, unda foydalanuvchi soat chastotasini mustaqil ravishda o'zgartirish imkoniyatiga ega, ya'ni protsessorni overclock qilish.
Video yadrosi
Kompyuter uchun o'rnatilgan protsessorning video yadrosi (GPU) zamonaviy modellarning aksariyat qismida mavjud bo'lib, monitor bilan alohida videokartani qo'shimcha o'rnatmasdan ishlashga imkon beradi, ya'ni aslida bu anakartga o'rnatilgan videokartaning analogidir. Ushbu funktsiyadan foydalanish uchun protsessor anakart chipseti tomonidan qo'llab-quvvatlanishi kerak.
Integratsiyalashgan video yadro o'zining ish chastotasiga ega, bu uning ishlashini belgilaydi va uni har bir kompaniya har xil deb ataydi: Intel HD Graphics va AMD Radeon HD. Filmlarni tomosha qilish va oddiy grafikalar bilan ishlash uchun etarli, resurslarni talab qiladigan o'yinlar uchun siz hali ham alohida videokartani sotib olishingiz va o'rnatishingiz kerak.
Intel protsessorlarining video yadrolari xususiyatlariga ko'ra quyidagi toifalarga bo'linadi:
Intel HD Graphics 1000 - yomon ishlash
Intel HD Graphics 2000 - O'rta
Intel HD Graphics 3000 - yuqori
Shaxsiy video kartalar bilan taqqoslaganda, 3K seriyasining video yadrosi pastki karta bilan taqqoslanadi.
Xulosa
Kommutator har bir portni VLAN ning ma’lum bir raqami bilan bog‘lanishi va kadrni qabul qilib olishda kommutator o‘z portida Ethernet kadriga VLAN (VLAN ID – VID) identifikatorini qo‘shilishi bilan tanishildi.
 
Foydalanilgan adabiyotlar ro`yhati
1. B.Х, Djurayeva Х.G, Irgashev «Informatika va informatsion texnologiyalar» Тoshkent –2001.
2. Raxmonqulova S.I. IBM «shaxsiy kompyuterlarida ishlash».Т., UUI, 1994 y.
3.X.Zayniddinov, S. O‘rinboyev, A. Beletskiy «Kompyuter tarmoqlari chuqurlashtirilgan kursi» «SHARQ» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati Toshkent – 2007
 
Internet saytlari
http://www.intuit.ru
http://www.kgtu.runnet.ru
http://www.piter.com