Mavzu: Talabni qondirishni tadqiq etish va prognoz qilish

Bozor segmentatsiyasi va tovarni bozorda pozitsiyalashtirish

Reja:

1. Bozor segmentatsiyasining mohiyati va uning ahamiyati.

2. Bozor segmentatsiyasining xususiyatlari

3. Bozor segmentatsiyasi turlari

4. Bozorni segmentlashtirishni asosiy tamoyillari.

3-2 Iqt-20 Samiyev Muslimbek

«Bozorni segmentatsiyalash» tushunchasi AQSHda 1950 yillarda vujudga kelgan.
Marketingni boshqaruv tizimida bozor segmentatsiyasi muhim ahamiyatga ega va bozorda talabni o’rganish yoki marketologlar atamasi bilan aytganda «iste’molchini tahlil etish»- bozorlar holatini tahlil etishdagi birinchi bosqich hisoblanadi.

Bozorda xaridorlarning ma’lum bir tovarga bo’lgan talablari xilma-xildir, har bir xaridorning o’zining didi bor. Xaridorning talabi, xohishi, yextiyoji, turmush tarzi, tovar sotib olishdagi xulq-atvori haqidagi ma’lumotlar samarali marketing tadbirlari ishlab chiqish va amalga oshirish imkoniyatlarini vujudga keltiradi.

Bozorda xaridorlarning ma’lum bir tovarga bo’lgan talablari xilma-xildir, har bir xaridorning o’zining didi bor. Xaridorning talabi, xohishi, yextiyoji, turmush tarzi, tovar sotib olishdagi xulq-atvori haqidagi ma’lumotlar samarali marketing tadbirlari ishlab chiqish va amalga oshirish imkoniyatlarini vujudga keltiradi.

Ya’ni bozor segmentatsiyasi xaridorlarning talabiga muvofiq tovarni taklif yetilishini va tovarga talabni kat’iyligini ta’minlaydiDemak, xaridorlarning tovarlarni sotib olishdagi xulq-atvorlari, talabi va tovarlarga munosabatidagi xususiyatlariga qarab, guruhlarga ajratishni bozor segmentatsiyasi deyiladi.

Bozorni segmentlash orqali, xo’jalik yurituvchi sub’ekt quyidagi maqsadlarni ko’zlaydi:
- iste’molchilarni hoxish va talabini maksimal ravishda hisobga olish;
- tovarni (xizmatni) va xo’jalik yurituvchi sub’ektni raqobatbardoshligini ta’minlash;
- xo’jalik yurituvchi sub’ektni harajatlarini optimallashtirish;
- xo’jalik yurituvchi sub’ektni marketing strategiyasini samaradorligini oshirish;
- raqobatchilardan xolis bo’lgan segmentlarga ketish.
Bozorni segmentlash, bozorni o’rganishning asosiy usulidir.Uning yordamida bozor (uning tarkibiy qismlari) segmentlarga bo’linadi. Bozor segmenti-bu iste’molchilar, tovarlar, raqobatchilarning shunday ajratilgan qismiki, ular uchun umumiy xususiyatlar xosdir.
Bozorni to’g’ri segmentlash, shu segmentning spetsifik yextiyojlariga kat’iy rioya qilingan holda kam xarajatlar bilan tovar yetkazib berishni to’g’ri tashkil qilishdan iboratdir. Xalq iste’moli tovarlari bozorini tadqiq etishda marketingga oid adabiyotlarda ikki turdagi mezonlar qabul qilinadi. Birinchisi xaridorlarning daromadi, yoshi, jinsi, turar manzilgohi, oilaning hayot tsikli, kasbi, turmush tarzi va shunga o’xshash umumiy belgilarni hisobga oladi.