Mavzu: tabiatshunoslikni o’qitish metodikasi pedagogik fan sifatida

Bilimni tekshirish uchun savollar
1. Sinfdan tashqari ishlar deganda nimani tushunasiz? 
2. Sinfdan tashqari ishlarning ahamiyati nimada? 
3. Sinfdan tashqari ishlarning asosiy mazmunini qanday tushunasiz? 
4. Sinfdan tashqari ishlarning qaysi turlarini bilasiz? 
5. Individual, guruh va ommaviy mashg’ulotlarning xususiyatlari nimada? 
6. Individual topshiriqlar qanday ahamiyatga ega? 
7. Individual topshiriqlarni bajarishda o’qituvchining vazifasi nimalardan iborat? 
8. Guruh mashg’ulotlarining ahamiyati qanday? 
9. Sinfdan tashqari ishlarda to’garaklar qanday ahamiyatga ega? 
10. “Hamma naisani bilishni istayman” to’garagining rejasi qanday tuziladi? 
 
18-MAVZU. BILIMLARNI TAKRORLASH, O’QUVCHILARNING BILINT, 
UQUV VA KO’NIKMALARINI TEKSHIRISH, UNING TURLARI 
 
Reja: 
1.
 
Tabiatshunoslik darslarida o’tilgan materialni takrorlash va 
umumlashtirish 
2.
 
Bilimlarni yozjna tekshirish.
 
Bilim, uquv va ko 'nikmalarni baholash
.
3.
 
Tabiatshunoslik bo’yicha daftar tutish.
4.
 
Kundalik kuzatish daftari va tabiat hamda mehnat kalendari 
(taqvimi). O’quvchilar bilimini tekshirishga umum metodik talablar. 
O’qituvchining o’qitish jarayonini nazorat qilib borishi, o’quv-chilar bilimini 
tekshirishi va baholashi o’qitish jarayonining majburiy elementidir. Tekshirish 
bilimlarni mustahkamlash va aniqlashtirishga xizmat qiladi. Bilimlarni takrorlash 
yangilarini o’rganish uchun tayanchdir. 
Tabiatshunoslik darslarida o’tilgan materialni takrorlash va 
umumlashtirish
yangi mavzuni o’rganish jarayonida va uni o’iBanishdan keyin, 
shuningdek, har bir chorak hamda yil oxirida o’tkaziladi. 
Takrorlashning 
turli uslublari mavjud. Hammadan avval bu: 1) ko’rilgan 
diafilmlar yoki kinofilmlar, suratlar, kontur kartalar bo’yicha suhbat vaqtida, 
o’quvchilar tomonidan tajribalar o’tka-zilganida; 2) masalalar yechish va mashqlar 
bajarilayotganida; 3) qiziqarli savollarga javob berilayotganida bilimlarni umumiy 
yoki individual tekshirishdir. 
Takrorlash turlaridan biri o’quvchilar bilimini og’zaki hisobga olishdir, u har 
bir darsda butun sinfdan umumiy so’rash yoki ayrim o’quvchilardan individual 
so’rash ko’rinishida o’tkaziladi. 
Umumiy so’rashning qimmati shundaki, bunda javob berishga ko’proq 
o’quvchilarni jalb qilish va sinf e'tiborini ushlab turish imkoniyati bo’ladi. Biroq 
ayrim savollarga olingan javoblar har bir o’quvchi bilimlarining chuqurligini 
aniqlashga imkon ber-maydi va ularga o’z fikrlarini ravon hikoya tarzida bayon 
qilish ko’nikmalarini rivojlantirishga xalaqit beradi. Shuning uchun ham individual 

---

so’rash, ya'ni ayrim o’quvchining ravon hikoyasi so’rashning asosiy turi 
hisoblanadi. 
So’rash jarayonida o’qituvchi o’quvchilarning bilimlari naqadar aniqligi va 
fahmlab olinganligini, ularning o’rganilayotgan jonsiz tabiat obyektlari, o’simlik va 
hayvonlar to’g’risidagi tasavvur va tushunchalari qanchalik to’g’ri ekanligini 
aniqlash kerak bo’ladi. Shunga ko’ra materialni faqat og’zaki bayon qilinishi bilan 
qanoatlanib qolmaslik kerak. o’quvchilar javoblarida kuzatish natijalaridan 
foydalansinlar, o’z hikoyalarini o’qituvchi materialni tushuntirishda foydalangan 
jadval, model va boshqa o’quv qurollarini ko’rsatish bilan biiga olib borsinlar. 
Alohida o’quvchidan so’rash butun sinf bilimlarini mustah-kamlashga 
yordam berishi munosabati bilan sinf e'tiborini har bir javobga qaratilishiga erishish 
kerak. Sinf e'tiborini faollashtirish uchun savolni barcha o’quvchilarga berish, keyin 
esa tayinli o’quvchini javobga chiqarish lozim. Bu o’quvchilar diqqatlarini 
to’plashga va materialni xotirada tiklashga sabab bo’ladi. Bundan tashqari, javob 
beruvchi o’quvchi yo'l qo’ygan xato va noaniqlikni tuzatish, uning javobini to’ldirish 
va qo’shimcha savollar berish uchun butun sinfga javobni tahlil qilib borishni taklif 
etish kerak. o’qituvchi javob berayotgan o’quvchiga e'tibor berish bilan birga butun 
sinfni o’z nazorati ostida ushlab turmog’i lozim. o’quvchilar e'tiborini 
bo’shashganligini o’z vaqtida payqash va uni tiklash usullarini topish, chekinish 
harakatlarini o’z vaqtida payqash va bartaraf qilish g’oyat muhimdir.