Mavzu: tabiatshunoslikni o’qitish metodikasi pedagogik fan sifatida

Tabiatshunoslik darslarini jihozlash. 
o’quvchilar birinchi sinfdan boshlab 
tabiatni va tabiat bilan bog’liq holda mehnat faoliyatini ekskursiyalar, predmetli 
darslar orqali, “O'qish kitobi”-dan tabiatshunoslik mazmunidagi matnlar hamda 
“Atrofimizdagi olam” darsligini o’qish jarayonida bevosita kuzatishlar yo’li bilan 
o’iganadilar. Bu mashg’ulotlarda o’quvchilarning fikrlash faoliyatini tashkil qilishga 
yordam beruvchi har xil jihozlardan, ko’rgazmali qurollardan foydalaniladi. 
Ko’rgazmali qurollarga tabiiy yoki haqiqiy obyektlar, ularning mulyaji, surati, rasmi, 

---

sxemasi kiradi. o’qitishda diafilm va kinofilmlar, teleko’rsatuvlar va o’qitishning 
boshqa texnika vositalari muayyan maqsadni ko’zlab qo’llaniladi. 
Tabiiy ko’rgazmali qurollar. 
Tabiiy ko’rgazmali qurollar jismlardir. Ular 
o’iganilayotgan material to’g’risida ancha to’g’ri, haqiqatga yaqin tasavvurlar berib, 
bolalarda bevosita qabul qilish asosida tabiatshunoslik tushunchalari hosil bo’lishiga 
imkon yaratadi. Shunga ko’ra sinfda yoki tabiatshunoslik xonasida jonli tabiatni 
o’rganish uchun har xil xona o’simliklari, shuningdek, turarjoylardagi 
daraxtlarga xos bo’lgan shoxchalar, barglar, gullar, meva va urug’lar bo’lishi zarur. 
Tabiatshunoslik darslarida jonli tabiat burchagida o’stirilayotgan o’simliklardan, 
gerbariy va ekskur-siyalardan olib kelingan o’simliklardan foydalaniladi. Tabiat 
qo’ynida o’tkaziladigan darslarda va ekskursiyalarda tabiiy sharoitlardagi jonli 
tabiat obyektlaridan foydalaniladi. 
Jonsiz tabiatni o’iganishda ham tabiiy tarqatma material, masalan, har xil 
rangdagi granit, sluda, kvars, dala shpati, loy, qum, kalsit (bor, marmar, ohaktosh), tuz 
(o’g’itlash uchun), tosh tuzi va kaliy tuzi, toshko’mir, temir, mis rudalarining 
namunalari, shuningdek, metallar hamda qotishmalar (temir, cho’yan, po’lat, 
aluminiy, birinj), tuproq namunalari va boshqalar bo’lishi kerak. 
Bolalarda bevosita qabul qilish mumkin bo’lmagan tabiat jisnilari va hodisalari 
to’g’risida aniq va to’g’ri tasavvurlar hosil qilish uchun ko’rgazmali qurollardan keng 
foydalaniladi. Tabiatshunoslik kursini o’rganish uchun zarur bo’lgan ko’plab ko’rsatuv 
jihozlari maxsus do’konlarda sotiladLChunonchi 3 - 4- sinflarda tabiatshunoslikni 
o’iganish uchun “Jonajon o’lka tabiati” turkumidagi jadvallar chop etilgan. 
Tabiatshunoslik bo’yicha devoriy o’lkashunoslik suratlaridan, shuningdek, zoologiya 
bo’yicha ham jadvallardan foydalanish mumkin, ular tabiatning o’lkashunoslik 
obyektlari to’g’risida tasavvur va tushunchalarni shakllantirishga yordam beradi.