Mavzu: Suyuqlik tashuvchi moddalarning holat diagrammalari: p-v,t-s,i-lg p Reja

(kristallanishi) natijasida qattiq va suyuq fazalar hosil bo‘ladi.
Ikki qattiq A, В - moddalardan iborat sistemani P=const da qizdirilganda 
yoki ulaming suyuq qotishmasi sovitilganda sodir bo‘ladigan jarayonni ko‘rib 
chiqaylik. Bu jarayonni tasvirlagan diagrammaga suyuqlanish diagrammasi 
deyiladi.
A va В moddalardan iborat ikki komponentli sistemalar izomorf (
bir 
shaklli) boimasin, demak, ular qattiq eritma hosil qilmaydi. Lekin suyuq holda 
cheksiz aralashib kimyoviy birikma hosil qilishi yoki qilmasligi mumkin 
Bunday sistemalaming holat diagrammasiga -
oddiy 
diagramma deyiladi.
Kimyoviy birikma hosil qilmaydigan sistemani kuzatamiz va suyuqlanish 
diagrammasining olinishini ko‘rib chiqamiz. 5.&z-diagrammada toza A va В 
ning va ulaming turli nisbatda olingan suyuq qotishmalarining sovishi 
tasvirlangan. 1,1 egri chiziqlar toza A va В - moddalarga mansub, qolganlari 
turli nisbatda olingan suyuq qotishmalarga mansub. 1-chiziq A - moddaning 
suyqlanmasini sovish jarayonini tasvirlagan. M - nuqtada suyuqlanma T] dan 
TA - gacha sovitilgan; a - nuqtada qotish (
kristallanish)
boshlanadi va bu
127
jarayon izotermik bo‘lganligidan hamma suyuqlanma qotgunicha harorat 
o ‘zgarmaydi.
Qotish vaqtida kristallanish issiqligi chiqishi sababli harorat o‘zgarmay 
qoladi 
(bu diagrammada gorizontal chiziqqa to'g'ri keladi).
Fazalar qoidasi 
nuqtayi nazaridan qaraganda ham toza metall kristallanayotganda harorat 
o‘zgarmay qolishi kerak, chunki bu vaqtda shu nuqtada bir komponent va ikki 
faza boiganida sistemaning erkinlik darajasi 
(bosim о ‘zgarmas bo'lganligi 
uchun
) nolga teng
Ф=2 va F= l-2+l=0
So‘ng qattiq holdagi