Mavzu: Suyaklarning organ sigatida tuzilishi. Bosh suyagi. Reja: bosh suyagi tarkibiga kiruvchi suyaklar

Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlari. Qoramolda - bo‘yinturuq o‘simtasi qisqaroq, egilgan bo‘lib, til osti teshigi 2 ta va ensa tarog‘i bo‘lmaydi. Qo‘yda - til osti teshigi 1 ta, bo‘yinturuq o‘simtasi uncha yaxshi rivojlanmagan, ichki yuzasida bo‘rtik bo‘lmaydi. Otda - ensa suyagi o‘tkir uchli; bosh-tepa, xususiy ensa va asosiy yuzalar mavjud; ensa tarog‘i, til osti teshigi yaxshi rivojlanmagan. Cho‘chqada - bo‘yinturuq o‘simtasi to‘g‘ri va uzun, til osti teshigi 1 ta. Itda - ensa tarog‘i yaxshi rivojlangan, tangachasimon qismi uchburchak shaklda; til osti teshigi har ikkala tomonidan 2 ta bo‘ladi
Ponasimon suyak - os. sphenoidale. Qishloq xo‘jalik hayvonlarida ponasimon suyakning tuzilishini qoramol misolida ko‘rib chiqadigan bo‘lsak, toq suyak bo‘lib, bosh skeletining asosida, ensa suyakdan oldinroqda joylashadi va u panjarasimon, dimog‘, qanotsimon, tanglay, peshona, chakka, ensa suyaklari bilan birikkan bo‘ladi.
Ponasimon suyakda tanasi chakka va ko‘z qanoti farqlanadi. Tanasi - corpus ossis sphenoidalis - ikki qismdan tuzilgan: oldingi yoki presfenoida - praespenoid va orqa qismi bazesfenoida - basisphenoid.
Ponasimon suyakning oral (kirish) - ko‘z qanoti - alae orbitales va aborol (chiqish) - chakka qanoti - alae tempotales chakka osti chuqurchasiga tegib turadi. Ponasimon suyak tanasining tashqi yuzasida qanotsimon o‘simta - processus pterygoideus chiqib turadi va uning oldingi uchi ko‘zga kam tashlanuvchi qanotsimon tarog‘i - crista pterygoidea ni hosil qiladi.
Ponasimon suyak tanasining ichki yuzasida panjarasimon va peshona suyaklari bilan birlashishi uchun xartum - rostrum sphenoidale chiqib turadi. Xartumdan orqaroqda ko‘rish nervi o‘tishi uchun ko‘ruv kesishmasining ko‘ndalang ariqchasi - sulcus chiasmaticus joylashadi. Undan ko‘z orbitasiga qon tomir va nervlar uchun ko‘rish nervi teshigi - foramen opticum kiradi. Ko‘rish kesishmasining chiqish tomonida turk egari chuqurchasi - sella turcica va egarcha plastinkasi - dorsum sellae bo‘ladi. Mana shu turk egari chuqurchasiga gipofiz bezi kirib joylashadi, shuning uchun u gipofiz chuqurchasi - fossa hypophysialis deb yuritiladi. Uning yon tomonlarida nerv va tomirlar o‘tishi uchun ko‘zning yumaloq teshigi - foramen rotundoorbitale ga olib boruvchi katta ariqcha bo‘ladi.