Мавзу: «Сувдвн фойдаланнувчилар уюшмасида бухгалтерия хисобини ташкил килиш».

Сув хўжалигида бухгалтерия ҳисоби Сув истеъмолчилари уюшмаларининг қишлоқ хўжалигида тутган ўрни Табаев А.З.

Режа:

• 1. Сув истеъмолчилари уюшмасининг ташкил топиш тарихи ва унинг қишлоқ хўжалигини ривожлантиришдаги аҳамияти.
• 2. Сув истеъмолчилари уюшмасининг ташкилий, иқтисодий ва хуқуқий асослари.
• 3. Сув истеъмолчилари уюшмаси фаолиятини режалаштириш ва бюджет тузиш.

Мамлакатдаги мавжуд сувларнинг асосий қисми қишлоқ хўжалиги экинларини суғоришга ва умуман олганда суғоришга ишлатилади, яъни 92 %, бошқа мақсадларга 8 % ишлатилади, шу жумладан коммунал хўжалигига 4 %, саноатга 1,5 %, энергетикага (қайтмайдигани)–0,2 %, бошқа мақсадларга – 2,3 %.

• Мамлакатдаги мавжуд сувларнинг асосий қисми қишлоқ хўжалиги экинларини суғоришга ва умуман олганда суғоришга ишлатилади, яъни 92 %, бошқа мақсадларга 8 % ишлатилади, шу жумладан коммунал хўжалигига 4 %, саноатга 1,5 %, энергетикага (қайтмайдигани)–0,2 %, бошқа мақсадларга – 2,3 %.
• Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг маълумотларига биноан республикамизда ўртача бир йилда 51 млрд 363 млн. м3 сув ишлатилади. Бу кўрсаткич сув кўп йиллари – 57млрд 976 млн. м3ни, сув кам йиллари эса – 44 млрд 012 млн. м3ни ташкил қилади.
• Республикамизда фойдаланиладиган сув ресурслари манбалари асосан қуйидагилардан ташкил топгандир: асосий дарёлар 61 % сув ресурсларини, кичик дарёлар 35,5 %, ер ости сувлари – 0,9 %, қайта ишлатиладиган ва коллектор-дренаж сувлари – 2,6 % ни ташкил этади.

Марказий Осиёда суғориш ва суғорма деҳқончилик минг йилликлар давомида ривожланди сувдан фойдаланиш ва сувни тақсимлаш тартибининг тавсифи маҳаллий шароитларга боғлиқ ҳолда ўта турли-туман бўлган, аммо сувни тақсимлашнинг барча шакллари умумий принципиал қоидаларга асосланган эди.

• чекланмаган манбалардаги сув умумхалқ мулки ҳисобланган;
• алоҳида шахслар меҳнати билан бунёд бўлган ёпиқ ҳавзалардаги сув ҳуқуқий тарзда унинг мулки бўлган;
• сувни ерсиз сотиш тақиқланган;
• сув етишмаган ҳолларда у ариқлар бўйича текис тақсимланган;
• сувдан фойдаланувчиларнинг ҳар бири суғориш тизимларини таъмирлаш ва ишлатишда қатнашиши шарт бўлган.
• сувдан фойдаланиш ўз-ўзини бошқарув тамойилига асосланган, бунинг эътиборга лойиқ томони, асосий ва ёрдамчи ариқларнинг соз ҳолатда ишлашини кузатиб туриш учун махсус бошлиқлар сайланган.