Mavzu: Suv havzalari Reja

Gidrografik havzalarning shakllanishi va tuzilishi

Suv aylanishida yomg'ir suvlari kichik kanallarda to'planib, gidrologik havzalar hosil qilish uchun yonbag'irlarni hosil qiladi va qisqa muddatli ko'plab kanallarni ochadi. Yomg'ir suvining bir qismi bug'lanadi yoki ichkariga kiradi, qolgan qismi esa yonbag'ir bo'ylab aylanadi. Havza etarlicha katta bo'lganda, er usti oqimi va er osti oqimi doimiy suv oqimini hosil qilib, to'liq gidrologik havzani hosil qiladi.
Suv havzalari bir necha qismlarga bo'linadi. Keling, ular nima ekanligini ko'rib chiqaylik:

• 
  Yuqori havzasi: bu asosiy daryoning manbai yonbag'ir va tog'li hududlarda joylashgan joy.
  
• 
  O'rta havzasi: Bu daryo vodiysiga to'g'ri keladigan maydon, u erda umuman zigzaglar bor.
  
• 
  Pastki havzasi: Bu past zonadir, bu erda daryolar tezligini, kuchini yo'qotadi va yig'ilgan barcha materiallarni cho'ktiradi, tekisliklar hosil qiladi.
  

Suv havzasi — yer yuzasining tabiiy yoki sunʼiy pastqam yoki chuqur joylarida tabiiy yoki sunʼiy ravishda suv toʻplanishidan hosil boʻladigan, yo boʻlmasa, suv yoʻlini toʻsib va toʻgʻon qurib hosil qilinadigan sekin oqar yoki oqmas suv manbai. Suv havzasi doimiy yoki mavsumiy (seryogʻin yillarda paydo boʻladigan) turlarga boʻlinadi.
Doimiy Suv havzasiga okeanlar, dengizlar, daryolar, koʻllar, tabiiy suv omborlari, jilgʻalar, ariklar va boshqa kiradi. Mavsumiy (vaqtinchalik) Suv havzasi sunʼiy suv omborlari, kanallar, hovuzlar va boshqalardan iborat. Masalan, Oʻzbekiston hududidagi Orol dengizi, Amudaryo, Sirdaryo, Chirchiq daryolari tabiiy Suv havzasi, Toshkent dengizi, Chorvoq suv ombori, Andijon suv ombori va boshqa sunʼiy Suv havzasi hisoblanadi.