Мавзу статистик кузатиш

Кузатиш дастури дейилганда ўрганилаётган тўпламнинг ҳар бир бошланғич унсури ҳақида кузатиш давомида қайд (регистрация) қилиниши лозим бўлган белгилар тўплами тушунилади. Масалан, аҳоли рўйхати дастури – бу рўйхат варақасига ва бошқа формулярларга киритиладиган саволлар бўлиб, рўйхат ўтказиш жараёнида мамлакатдаги ҳар бир киши ёки аҳолининг айрим гуруҳларидан бу саволларга жавоб олинади.
Кузатиш объекти дейилганда ўрганилаётган ҳодиса ва жараёнлар тўплами тушунилади.
Айрим ҳолларда кузатиш объектини белгилаётганда махсус цензлардан фойдаланилади. Ценз деганда барча объектлар ичидан айни кузатишда ҳисобга олиниши лозим бўлганларини белгилаш учун қабул қилинган маълум миқдорий меъёр тушунилади.
Кузатиш бирлиги дейилганда кузатилаётган тўпламнинг бир бирлиги тушунилади.
Кузатиш дастурида саволларга жавоб махсус ҳужжатда акс эттирилади. Бу ҳужжат статистик формуляр деб аталади. У ҳар хил ном билан юритилади, жумладан, ҳисобот формаси, табель, накладной, рўйхатга олиш варақаси ва ҳоказо. Статистик формуляр икки хил бўлади:

• 
  алоҳида шаклдаги формуляр;
  
• 
  рўйхат шаклидаги формуляр.
  

Population or Target Population A population consists of all elements—individuals, items, or objects—whose characteristics are being studied. The population that is being studied is also called the target population²


2.2. Статистик кузатиш шакллари
Мамлакатимизда статистик кузатиш икки шаклда:

• 
  статистик ҳисоботни тақдим этиш;
  
• 
  махсус уюштирилган статистик текширишларни амалга ошириш йўли билан ташкил этилади (6-чизма).
  

2.3. Статистик кузатиш турлари ва усуллари.
Статистик кузатиш қуйидаги турларга бўлинади
Узлуксиз кузатишда воқеа (ҳодиса) содир бўлиши биланоқ, яъни ўша дамнинг ўзида қайд қилинди. Масалан, туғилиш, ўлиш, никоҳдан ўтиш ва ажралишларни фуқаролик ҳолатларини қайд қилиш органларида қайд қилиш, ишлаб чиқарилган маҳсулотларни бошланғич ҳужжатларда ҳисобга олиш, ишчи ва ходимларнинг ишга чиқишини табель ҳисобида қайд қилиш ва ҳоказо.