Mavzu statik aniq sistemalar

Sistemalarning erkinlik darajasi
Jismning yoki sistemaning holatini aniqlovchi geometrik parametrlar soni erkinlik darajasi deb ataladi.

Masalan, A nuqtaning holati ikkita erkinlik darajasi (x va u) bilan aniqlanadi.

AV diskining holati esa uch erkinlik darajasi bilan aniqlanadi (x, u va φ)

E rkinlik darajasini cheklovchi har qanday qurilma bog’lanish deb ataladi.

Agar AV diskini A nuqtada sharnirli mahkamlab qo’ysak, uning 2 ta erkinlik darajasi yo’qolib, bitta erkinlik darajasi (φ) qoladi. SHarnirli qo’zg’aluvchi

tayanch bir, qo’zg’almas tayanch esa ikkita erkinlik darajasini yo’qotadi.

Agar erkinlik darajasini W, disklar sonini D desak, u holda sistemaning erkinlik darajasi quyidagi formula bilan aniqlanadi:

SH – oddiy sharnirlar soni,

W = 3D – 2SH - S_t S_t – tayanch sterjenlar soni.

YA’ni, har bir disk uchta erkinlik darajasiga ega, har bir sharnir uning ikkita erkinlik darajasini o’qotadi, har bir tayanch sterjeni esa bitta erkinlik darajasini yo’qotadi.

2 diskni birlashtiruvchi sharnir oddiy sharnir deyiladi. «n» ta diskni birlashtiruvchi sharnir murakkab sharnir deyilib, u (n - 1) oddiy sharnirga tengdir.

1) W > 0 - statik aniq, geometrik o’zgaruvchan sistema (mexanizm);

2) W = 0 - statik aniq, geometrik o’zgarmas, minimal bog’lanishlar soniga teng;

3) W < 0 - statik noaniq, geometrik o’zgarmas, ortiqcha bog’lanishlari bor.

2-3 shartlar qondirilsa, sistemani inshoot deb yuritish mumkin, chunki u geometrik o’zgarmas bo’ladi.

Har bir disk 3 ta erkinlik darajasiga ega, har bir sharnir 2 ta erkinlik darajasiga chek qo’yadi va har bir tayanch sterjeni bitta erkinlik darajasiga chek qo’yadi.

S Harnirlar sonini hisoblashda, 2ta oddiy va murakkab sharnirlarga ajratiladi. Ikki diskni birlashtiruvchi sharnir oddiy, ikkidan ortiq diskni birlashtiruvchi sharnir esa murakkab sharnir deb ataladi. SHarnirlarda disklar bir-biri bilan bog’langan bo’lsa, uning oddiy sharnirlar soni bog’langan disklar soni bittaga kam bo’ladi. (n-1)