Mavzu. Standartlarni ishlab chiqish va joriy qilish iqtisodiy samaradorligini hisoblash

Standartlashtirish bo‘yicha ishlarga mehnat sarfi va ishlar narxi 
normativlari 
Standartlashtirish bo‘yicha ishlarga mehnat sarfi va ishlar narxi normativlari 
buyurtmachi bilan asosiy bajaruvchi o‘rtasida shartnoma tuzishda shuningdek, 
ishlarni bajarish rejalarini ishlab chiqishda va standartlashtirish doirasida ilmiy-
texnikaviy mahsulotga baholarni o‘rnatishda ularning narxini baholashda asosli 
yondashishga imkon beradi. 
Mehnat sarfi va narx normativlari quyidagilarni aniqlash uchun zarur 
bo‘ladi: 
– standartlashtirishni rejalashtirishda me’yoriy hujjatlarni ishlab chiqish, 
ularga o‘zgartirishlar kiritish yoki qayta ko‘rib chiqish smeta narxi; 
– me’yoriy hujjatlarni bajaruvchilar va hamkor bajaruvchilar tomonidan 
ishlab chiqishga mehnat sarfi va smeta narxi; 
– ilmiy-texnikaviy mahsulot narxi; 
– me’yoriy hujjatlarni ishlab chiqish va joriy qilish iqtisodiy samaradorligini 
aniqlash. 
Bunda quyidagi asosiy atamalar va ta’riflar qo‘llaniladi: 
Normativ 
mehnat sarfi
 – muayyan ishni bajarish uchun zarur bo‘lgan, kishi-
soat yoki kishi-kunlarda o‘lchanadigan, ish vaqti sarfining hisoblangan qiymati; 

---

Vaqt normasi
– mos operatsion-texnikaviy sharoitlarda mos malakali bir 
ishchi yoki ishchilar guruhi tomonidan ishlarning ma’lum hajmini bajarishga zarur 
vaqt sarfi. 
Topshiriq.
Talabalar oʻqituvchi tomonidan berilgan tarqatma material bilan 
tanishib, mavzuga oid ma’lumotlarni oʻrganib chiqishadi. Soʻngra mavzuga oid test 
topshirigʻini bajaradilar.