Mavzu: “Sport mashg’ulotlarida sportchilarni psixologik tayyorlash”. Bitiruv malakaviy ish

MAVZU: “Sport mashg’ulotlarida sportchilarni psixologik tayyorlash”.


Kirish: ishning dolzarbligi, maqsad va vazifalari, ishning o’rganish darajasi, ishning amaliy va nazariy ahamiyati


I Bob Sportda sportchilarni psixologik shaxsni tarbiyalash
1.1. Jismoniq tarbiya o’qituvchisi faoliyatining psixologik xarakteristikasi
1.2. Sportchi shaxsning psixologik xususiyatlari
1.3. Sportchini irodaviq tayyorlashning psixologik asoslari


II Bob Sportchida reaksiya va sport faoliyatidagi ahamiyatini uyg’otish
2.1. Sportchini texnik jihatdan taqyorlashning psixologik asoslari
2.2. Sportchini taktik jihatdan tayyorlashning psixologik asoslari
2.3. Sportchini bo’lajak musobaqaga psixologik taqyorlashning asoslari.
2.4. Sport musobaqasiga psixologik xarakteristika
2.5. Voleybolning qisqacha psixologik tafsiloti


Kirish
Prezidentimiz tashabbusi bilan O’zbekiston bolalar sportini rivojlantirish jamg’armasi tashkil etilib, yoshlar o’rtasida sportni ommalashtirish, bolalar sportini rivojlantirishning noyob tizimiga asos solindi. Davlatimiz rahbarining 2002 yil 24 oktyabrdagi “O’zbkiston Bolalar sportini rivojlantirish jamg’armasini tuzish to’g’risida”gi va 2004 yil 29 avgustdagi “O’zbekiston Bolalar sportini rivojlantirish jamg’armasi faoliyatini takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi farmonlari bolalar sportini rivojlantirishda muhim dasturamal bo’layotir.
Bolalar sportini rivojlantirish jamg’armasi tashkil etilgandan buyon o’tgan davrda bu sohada mamlakatimizda katta tajriba to’planganini alohida qayd etdi. Bugun yurtimizda sog’lom va barkamol avlod voyaga etayotgani, o’z iste’dodi va mahorati bilan jahon arenalarida ulkan muvaffaqiyatlarni qo’lga kiritayotgan ko’plab yosh sportchilar etishib chiqqani sportni,xususan, bolalar sportini rivojlantirishga qaratilayotgan alohida e’tibor samarasidir.
Bugun respublika va xalqaro musobaqalarda ishtirok etayotgan o’g’il va qizlarning safi tobora kengaymoqda, ular tomonidan qo’lga kiritilgan sovrinlar miqdori, ayniqsa, so’nggi yillarda sezilarli darajada ko’paydi. Jahonning eng yirik va nufuzli sport musobaqalarda O’zbekiston vakillari keng va faol ishtirok etmoqda. Bir paytlar yurtimiz sportchilari faqat orzu qilgan Olimpiada musobaqalari, jahon va qit’a chempionatlarida bugun istiqlol farzandlari-yosh sportchilarimiz sovrinli o’rinlarni qo’lga kiritayotir.
Prezidentimiz tashabbusi bilan o’tkazib kelinayotgan uch bosqichli sport o’yinlari - “Umid nihollari, Barkamol avlod, Universiada”da O’zbekiston bayrog’ini baland ko’taradigan, yurt sha’ni, xalq g’ururi uchun kurashadigan mahoratli sportchilarni tarbiyalashda o’ziga xos maktab vazifasini o’tmoqda. Har yili mazkur musobaqalarda kashf etilayotgan yuzlab yosh sportchilar xalqaro maydonlarda Vatanimiz sharafini munosib himoya qilayotir.
Zamonaviy voleybol musobaqalarida yuksak sport natijalariga erishish keskin raqobat ostida kechayotganligi isbot talab qilmaydi. O‘yinlarning har bir lahzasi o‘ta shiddatli va tezkor o‘zgaruvchan vaziyatlar ustunligi bilan farqlanadi. Mashg‘ulot va musobaqalarga xos yuklamalar hajmi, shiddati va o‘yin mazmuni mukammal shakllangan jismoniy hamda funksional imkoniyatlarni talab qiladi. Faqat shunday imkoniyatlarga asoslanilsa yuksak texnik - taktik mahorat musobaqa taqdirini belgilaydi. Shu bilan bir qatorda bugungi voleybolning yana bir ustuvor xususiyatlari shundan iboratki, har bir o‘yinchi va jamoa jismoniy hamda texnik - taktik jihatlardan yuqori ko‘rsatkichlarga ega bo‘lsayu, lekin ularning psixologik imkoniyatlari zaif bo‘lsa, musobaqa davomida foydali natijaga erishish mushkul bo‘lishi ehtimoldan holi emas.
Binobarin, ko‘p yillik sport trenirovkasi jarayonida psixologik sifatlar va qobiliyatlarni shakllantirish masalasi boshqa tayyorgarlik turlari kabi ustuvor ahamiyat kasb etadi.
Psixologik tayyorgarlikning bosh maqsadi muhim psixik sifatlar – xotira, diqqat, hissiyot, tafakkur, ong, iroda, ko‘rish kengligi va chuqurligi kabi xislatlarni mustaqil mashq qildirishdan iborat bo‘lishi lozim. Bu borada shug‘ullanuvchilarda matonat, shijoat, qat’iyatlik, zukkolik, “makkorlik” va ixtirochilik fazilatlarini sayqal toptirish darkor.
Psixologik tayyorgarlik uzoq muddatli pedagogik jarayon bo‘lib, bunda psixik sifatlar nafaqat mashg‘ulot va musobaqa jarayonlarida o‘z holicha shakllanishi lozim, balki ular maxsus uslub va vositalar (mashqlar) yordamida alohida takomillashtirilishi zarur.