Mavzu: “Sport mashg’ulotlarida sportchilarni psixologik tayyorlash”. Bitiruv malakaviy ish

1.Perspektivli va oraliqdagi maqsadlarning aniqligi:
a) perspektivali maqsad belgilangan (razryad normativini bajarish, terma
jamoa tarkibiga kirish va boshqalar, unga erishish muddati belgilangan 2-
4 yildan so’ng);
b) oraliqdagi maqsad belgilangan (natija ko’rsatish); unga erishish muddati
belgilangan (bir yildan so’ng, mavsum oxirida va boshqalar);
v) perspektiv va oraliqdagi maqsadlarga erishishga ishonadi.


2.Xusussiy vazifalarning aniqligi:
a) mashg’ulotli mashg’ulot vazifalari tizimli ravishda yaqin muddatlarga
belgilanadi (bir oy oldin);
b) navbatdagi mashg’ulotli mashg’ulot vazifalari tizimli ravishda
belgilanadi;
v) navbatdagi musobaqa vazifalari tizimli ravishda belgilanadi;


3. Maqsadga erishish uchun harakatning rejali bo’lishi.
a) perspektivali maqsadga erishishning umumiy rejasi mavjud u shubhasiz
amalga oshadi;
b) oraliqdagi maqsadga erishishning konkret rejasi mavjud, u shubhasiz
amalga oshadi;
v) ayrim vazifalarni bajarish rejalari juda ham aniqlik bilan ishlanadi, bular
shubhasiz amalga oshadi;

II. Sabotlilik va matonatlik maqsadga erishishda qat’iyligi, to’siqlarini

bataraf qilishda serharakat va faollik, samaralik bilan xarakterlanadi.


4.Maqsadga intilishdagi qat’iylik.
a) mashg’ulotli mashg’ulotlarga muntazam ravishda qatnashishi va hamma
rejalashtirilgan musbaqalarda qatnashishi;
b) mashg’ulotli mashg’ulot jarayonida belgilangan hamma mashqlarni
(vazifalarni) tizimli bajarishi, qo’shimcha mashg’ulotlarda ishtirok etishi,
vazifalarini bajarishi;
v) mashqlarni bardoshli va qo’p martalab takrorlashi, ayniqsa bir hil,
zerikarli, qiziqarsiz lekin kerakli mashqlar.
5.To’siqlarni bartaraf qilishda energiya va faolligi:
a) mashg’ulot va musobaqa paytidagi muvaffaqiyatsizlik va xatolar energiya
va faolligini bo’shashtirmaydi;
b) ichki yomon holatda ham (toliqish, o’lik nuqta, og’riq sezgisi, engil
jarohat va boshqalar) energiya va faollik pasaymaydi;
v) kamchiliklarni bartaraf qilishga faol intilishi (jismoniy, texnik va boshqa t
ayyorgarlik turlarida).


6.To’siqlarni bartaraf qilishning samaraliligi:
a) ayrim mashqlar, usullar (usullar) texnikasi va taktik harakatlarni
o’zlashtirishni takomillashtirish;
b) ayrim mashg’ulotli mashg’ulotlar, sport mashg’ulotsining etap va davrlari
hamda butun yilni stikl rejalarini tizimini bajarish;
v) yuqori natija uchun musobaqada oxirgacha faol kurashishi;
III. Mustaqqilik va tashabbuskorlik boshqa odamlarning ta’siriga chidam berishi, fikrda va harakatida novatorligi, ijodkorligi farosatliligi bilan xarakterlanadi.


7.Boshqa odamlarning ta’siri va ularning hatti-harakatlariga chidam berishi:
a) sport takomili jarayonida boshqa sportchilarning maslaxatlariga,
hukmlariga, qarorlariga va hatti-harakatlariga tanqidiy munosabatda bo’lishi;
obro’larni taqlid qilishday ishtiyoqi yo’qligi;
b) navbatdagi mashg’ulot va musobaqalarga mustaqil tayyorlanishi (darslik
qo’llanmalarini o’qish, boshqa sportchilarning harakatlarini uzatish, ular
bilan, murabbiylar hamda mutaxasislar bilan suhbatlar, maxsus mashqlarni
bajarish va boshqalar;
v) sport texnika va taktikasini o’zlashtirish yakunlariga mustaqil tahlil.
Amaliyotda o’tadigan dars mashg’ulotlar, musobaqalarga alohida e’tibor
berish, kamchiliklar va kelajakni alohida o’qlagan holda yakun yasash.


8. Fikr va amalda shaxsiy tashabbus va ijodkorlik.
a) eski mashqlarni takomillashtirish va yangi original mashqlarni kashf
qilishga mayilligi usullarni qo’shish va kombinastiyalarshtirishi, hujum
va himoya harakatlari va boshqalar;
b) taktik harakatlar kombinastiyalari. Musobaqada chiqish rejalarni mustaqil
ijodiy ishlash mayilligi;
v) sport materialligini oshirish jarayonida mashqning yangi ilg’or metodlari
va vositalaridan foydalanishga intilishi (tez axborot metodlari, trenajorlar
(mashg’ulotga munosib apparat), har xil apparatlar, yuqori jismoniy
yuklanishlar, autogen (o’z-o’zini ishontirish) mashg’ulotsi yomon ruhiy
holatlarning o’z-o’zidan to’g’rilanish usullari va boshqalar).
9. Topqirlik va ziyraklik (zehni o’tkirlik).
a) mashqlar, usullar, taktik kombinastiyalarni bajarish paytida xato va
to’siqlarga zarur tuzatishlar kiritish;
b) o’z hulqi va hatti-harakatini to’satdan o’zgargan faoliyat sharoitga
(ayniqsa musobaqada) munosib holda zarur o’zgarishlar kiritishi (ob-havo,
kuchlar nisbati, o’zining shaxsiy kayf ahvoli va boshqalar).
v) musobaqa jarayonida sherik va raqiblarining harakatlari aqliga muvofiq
yoki muvofiq emasligini begonalarning yordamisiz baxolash va bunga
bog’liq holda mustaqil harakatlar tanlash.