Mavzu: "soliqlar va soliqqa tortish" faniga kirish

Soliqlar deganda nimani tushunasiz?

J: Soliqlar majburiy to’lovni ifoda etuvchi pul munosabatlarini bildirib, bu munosabatlar soliq to’lovchilar (huquqiy va jismoniy shaxslar) bilan soliqni o’z mulkiga aylantiruvchi davlat o’rtasida bo’ladi. Korxona va tashkilotlar aholiga xizmat ko’rsatganida, ishlar bajarganida yoki bozorlarda oldi-sotdi qilganda ham pul to’lovlari mavjud. Lekin ular soliq bo’la olmaydi. Soliq munosabati bo’lish uchun davlat mamlakatda yaratilgan ijtimoiy mahsulot (to’g’rirog’i, yalpi milliy mahsulot) qiymatini taqsimlash yo’li bilan majburan davlat byudjetiga mablag’ to’plash jarayonini amalga oshiradi.

4. 
   Soliqlar tizimi deganda nimani tushunasiz?
   

J: Bir xil mohiyatga ega va o’zaro munosabatda bog’liq bo’lib markazlashgan pul fondini va davlatning boshqa fondlarini majburiy tashkil etadigan soliq va yig’imlar turlarining yig’indisiga soliqlar tizimi deb ataladi. Bu ta’rifda soliq va yig’imlar yagona mohiyat, ya’ni «majburiy xarakterga ega bo’lgan munosabat» va ularning birbiri bilan bog’liqligi va nihoyat byudjetga tushishligini ko’rsatadi. Bu O’zbekiston Respublikasi soliq Kodeksi mazmuniga mos keladi. Shu erda bahsli masala ham mavjud, ya’ni davlatning byudjetdan tashqari fondlariga (pensiya, ijtimoiy sug’urta, bandlik, yo’l fondlari va boshqalar) to’lovlarni ham majburiylik nuqtai nazardan soliq tizimiga kiritish muammosi mavjud.

5. 
   Soliqlar qaysi davlat organi tomonidan joriy qilinadi?
   

J: Iqtisodiy adabiyotlarda yuridik va jismoniy shaxslardan olinadigan soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlarning yig‘indisi soliqlar tizimi deb tushuniladi. Soliq kodeksining 17-moddasiga ko‘ra O‘zbekiston Respublikasi hududida soliqlar va yig’imlar amal qiladi hamda ular O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan joriy etiladi va bekor qilinadi.

6. 
   Umumdavlat soliqlari tarkibiga qaysi soliqlar kiradi?
   

J: Umumdavlat soliqlari va boshqa majburiy to‘lovlar tarkibiga quyidagilar
kiradi: 1) foyda solig‘i; 2) jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i; 3) qo‘shilgan qiymat solig‘i; 4) aksiz solig‘i; 5) yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliq;6) suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq. 7) ijtimoiy soliq

7.