Мавзу: Собиқ совет психологияси мактаби. Психология фанининг ривожаланиш ҳолати Режа

Установка - онгли, онгсиз ва онгсиздир турларга бўлинади:

1.Онгланмаган - оддий установкалар,

2.Энг мураккаб ижтимоий установкалар,

3.Шахснинг қадриятлари йўналиши

Онг остидаги установкалар уларнинг шаклланиши

1. Шахсий салбий тажрибалар. Масалан, муҳим ҳаётий вазиятда муваффақияцизликка учраганингиздан кейин. Ва келажакда, шунга ўхшаш нарсага дуч келганингизда, сиз муваффақияцизлик яна содир бўлади деган қўрқувни ҳис қиласиз. Натижада, сиз сценарийнинг такрорланишига олиб келадиган вазиятлардан қочишни бошлайсиз: масалан, бирор нарсага эришиш учун ҳаракат қилишдан воз кечиш, жиддий муносабатлардан қочиш ва ҳк.

2. Ота-оналарнинг айтган сўзлари - Болалар ўз ота-оналаридан ҳиссий жиҳатдан зарядланган хабарни қабул қилишади, улар буни ҳақиқат деб қабул қилишади. Ва ҳатто балоғат ёшида ҳам бундай муносабатлар инсоннинг қарорлари ва ҳаракатларини тўлиқ белгилаши мумкин. Мисол учун, агар бола доимо ота-онасидан пул ёмон эканлигини ва уларнинг ойида ҳалол пул топишнинг иложи йўқлигини ешица, унинг кейинги ҳаётида пул билан "соғлом муносабатлар" ўрнатиши жуда қийин бўлади. Эркакларга таяниб бўлмайди, фақат ўзига ишониш керак, деган онанинг фикри қизининг шахсий ҳаётини жиддий равишда мураккаблаштириши мумкин.

3.Халқ донолиги. Урушлар, инқилоблар, очарчилик, қатағон - буларнинг барчаси одамларнинг дунёқарашида маълум бир шаклда шаклланган. Одамларнинг омон қолишини таъминлайдиган муносабатлар шундай шаклланган. Мисол учун, бойликни кўрсатиш ҳаёт учун хавфли эди. Бугунги кунда бундай муносабатлар ўз аҳамиятини йўқотди, лекин улар кўпчиликнинг ҳаётига таъсир қилишда давом етмоқда ва уни мураккаблаштирмоқда. Ва онгсиз равишда биз бу муносабатларни занжир бўйлаб, фарзандларимизга етказишимиз мумкин. Бунга халқ донолиги ҳам киради. Масалан, "Ким ишласа, у ейди" деган мақол ишлаётганингизда доимо очлик ҳис қилишингизга олиб келиши мумкин.

Установканинг турли хил кўринишлари мавжуд:

• 1. Мотор установка- конкрет фаолиятни амалга оширишга тайёргарлиги;
• 2. Aқлий установка- интеллектуал масалаларни ўзига маълум йўл ва усуллардан фойдаланган ҳолда ечишга тайёргарлик;
• 3. Перцептив установка- кутилётган ҳолатни қабул қилишга тайёргарлик.