Mavzu: sitologiyada qo'llaniladigan tadqiqot usullari

Sentrifugalash usuli.

Bu usul bilan hujayraning turli tarkibiy qismlari (yadro, mitoxondriya) ajratib olinadi. Sentrifuga minutiga 20000-40000 marta, ultrasentrafuga esa minutiga 100000 - 150000 marta aylantiradi.

Mikroxirurgiya usuli.

Bu tirik hujayrada maxsus asbob – mikromanipulyator yordamida nozik operatsiyalar o'tkazish usulidir. Bu usul bilan hujayralar yadrosini ajratish, yadro qobig’ini uzish yoki bo'linayotgan hujayra xromosomalarini ajratish mumkin. Mikroasboblar asosan shishadan yasaladi. Bu usul yordamida hujayra tuzilmalarining fizik xususiyatlarini, hujayra yadrosini va organoidlarning xossalarini, holatini o'rganish mumkin. Bundan tashqari bu usul yordamida hujayra yadrosini biridan ikkinchisiga o'tkazib yadroning irsiy belgilarini avloddan - avlodga o'tishi o'rganiladi.

Tirik hujayralarni o'stirish usuli.

Hujayralarni organizmdan tashqarida (in vitro) va organizmda (in vivo) o'stirib o'rganish mumkin. Hujayralar organizmdan tashqarida o'stirilganda maxsus muhit tayyorlanadi va bu oziq muhitda hujayra harakatlanish, bo'linish va differtsiyalanish qobiliyatini saqlab turadi. O'stiriladigan hujayralar oziq muhitga solingandan keyin termostatda 38-39° C haroratda saqlanadi. Bu hujayralar har 3-4 kundan keyin yangi oziqa muhitga o'tkazilib turiladi.

Hujayralarni hayvonlarning hayoti davrida ya’ni vital (VITA -hayot) bo'yab o'rganish mumkin. Buninng uchun litiy, karmin, triptan kabi moddalarni hayvon qoniga, teri ostiga yoki biror tana bo'shlig’iga yuborib, ma'lum vaqtdan keyin hayvon to'qima va hujayralari mikroskop ostida o'rganiladi.Tirik hujayraning faoliyati, uning tuzilishi mikrosyomka ya'ni mikroskop ostida fotosur'atga va kinokameraga olinadi

Hujayrani fiksatsiya qilish usullari.

Hujayralarni qotirib saqlab qo'yish usulida fiksator moddalar qo'llaniladi. Bu moddalar hujayra tarkibiga kirib, uni qanday bo'lsa shundayligicha saqlashga imkon beradi. Bu jarayon uchun quyidagi fiksator moddalar qo'llaniladi: 1. Formalin 4-10%.

2. Etil spirti 70°; 96°.

3. Sulemaning suvdagi eritmasi. 4. Pikrin kislotali eritma (pikrin kislotasi - 15 ml,formalin 5-ml sirka kislotasi -1ml).

5. Sirka kislotali eritmalar.

6. Osmiy eritmasi.

7. Muzlatish uchun tabiiy muzlar.