Мавзу: сирт ходисалар. Хроматография. Тиббиётдаги аҳамияти

Адсорбция ва биологик жараёнлар
Одам организмининг ҳаёт фаолияти, озуқа моддаларнинг ўзлашиши, уларнинг ҳазм бўлиши, дориларнинг сингиши, ферментларнинг фаолияти – барчаси адсорбция жараёнинг ўз ичига олади. £айвонлар ва инсоннинг нафас олиши ҳаводаги кислородни ютиш ва СО₂ билан сув буғини ажратиб чиқаришдан иборатдир. Бу жараён ўпка сатҳида кислородни адсорбциялаш ва СО₂ десорбциялаш йўли билан боради.
Ўсимликларҳаводаги СО₂ ни тановил қилишдан олдин барглар газни ўз сатҳига адсорбциялаб оладилар. Бутун ўсимлик дунёси бир йил давомида 2 00 миллиард тонна СО₂ ютиб 130 миллиард тонна кислородни чиқариб 50 миллиард тонна ҳар ҳил органик бирикмаларни синтезлайди.
Адсорбцион даволашни ўтказишда бемор организмига заҳарли моддалар ютувчи адсорбент юборилади. Масалан, ошқозон ичак йўлига тушиб қолган заҳарли моддаларни боғлаш ва йиғилиб қолган газларни адсорбциялаш учун карболен (фаоллаштирилган кўмир, 1% ли укроп эритмаси) ишлатилади. Спирт, қанд ва нефть маҳсулотларини, доривор моддаларни, маргарин ишлаб чиқаришда, ёғ саноатида фаоллаштирган кўмир адсорбент сифатида ишлатилади. Атроф мухитдаги заҳарли моддалардан ҳимояланиш учун махсус газ ниқоблардан фойдаланишда ҳам юқоридаги моддалар қўлланилади.

Тестлар:

1. 
   Сирт юзасидаги молекулалар ҳар бири ўз потенциал энергиясига эга бўлади.
   

Барча молекулаларнинг шу энергияларининг йиғиндиси қуйидагича номланади:
а) кинетик энергия
б) иссиқлик энергияси
в) сирт энергияси
г) кимёвий энергия
д) ички энергия

2. Сирт ходисалари инсон организми фаолиятида ҳам кузатилади. Бир модданинг юзасида бошқа модданинг сўрилиши ва ички қатламларга тарқалишининг номи:

а) адсорбция
б) десорбция
в) хемосорбция
г) гемосорбция
д) абсорбция

3. Физик-кимёвий анализда аралашмадаги моддаларни бир биридан, уларни ҳосил қилган рангли қаватлари бўйича, ажратиб олиш мумкин. Бу усулнинг номи:

а) спектрометрия
б) УФ-спектроскопия
в) хроматография
г) фотометрия
д) полярография