Mavzu: Sirka kislotasini ishlatish bo’yicha hisoblar. Reja: Sirka kislotasining haqida qisqacha ma’lumotlar

73-misol. Yirik bo’lakli baliqdan tomat qaylasida tayyorlangan konservada 0,6% kislotalilik bo’lishi uchun 100 kg tomat qaylasiga miqdorda 80% -li sirka essentsiyasi qo’shish kerakligini hisoblash talab qilinadi.
Retsepturaga asosan qadoqlashda konserva massa nettosidan 40% tomat qaylasi solinadi. Hisobni 1000 shartli banka uchun bajaramiz, bu №8 1000 fizik temir bankasiga ham mos keladi. Shu bankaning 1000 donasi massa nettosi 350 kg.
Sirka kislotasining miqdorini hisoblaganda tomat maxsulotining tomat organik kislotalari hisobiga hosil bo’lgan kislotaliligi hisobga olinishi kerak.
Retsepturaga muvofiq 1000 shartli bankaga 80 kg 12% li tomat sarflanishi kerak. Bu tomat kislotaliligini 1% qabul qilamiz. 1000 shartli bankaga konservadagi organik kislotaning umumiy miqdorini topamiz. Tarkibidagi sirka kislotasi miqdoriga hamda uning 100 g tayyor maxsulotdagi % - iga qarab sirka yoki sirka essentsiyasining kerakli miqdorini aniqlash uchun nomogramma. =1.92 kg.
80 kg tomatdagi organik kislotaning qoldiq miqdori quyidagichadir.
=0.8 kg.
Demak, sirka kislotasi hisobiga 1,92-0,8 =1,12 kg organik kislota to’g’ri
keladi. Bu ko’rsatkich 1000 shartli banka massa nettosiga quyidagi miqdor to’g’ri keladi:
=0,32 %

Tomat sousida ushbu kislotalilikni sirka essentsiyasi ta’minlaydi. Shunday kislotalilikni ta’minlash uchun (63) formula bo’yicha 100 kg tomat sousiga qancha sirka essentsiyasi qo’shilishi kerakligini hisoblaymiz.

Y= *100+ =1 kg
Bajarilgan hisob to’g’riligin tekshiramiz. 1000 shartli banka baliq konservasiga 140 kg tomat sharbati to’g’ri keladi.
Misol uchun. =140 kg.
140 kg tomat sousida =1.4 kg 80% -li sirka essentsiyasi bor. 100%-li sirka kislotasi sirka essentsiyasiga aylantirganda =1.12 kg ni tashkil qiladi. 1000 shartli banka baliq konservasiga 1,5 kg 80% -li sirka essentsiyasi me’yorlangan.
1000 shartli banka baliq konservasida kislotalarning umumiy miqdori 1,12 + 0,8 =1,92 kg-ni tashkil qiladi. Olma kislotasini qayta hisoblaganda esa =0.54 kg ni tashkil qiladi.
Shuning bilan tomat maxsuloti kislotaliligini bilgan holda tomat qaylasidagi
baliq konservasi ishlab chiqarilganda (63) formula orqali 100 tonna qaylaga
qancha sirka essentsiyasi yoki turli o’tkirlikka ega sirka kislotasi solib konservada kerakli kislotalilikni ta’minlay olamiz.
Tomat sousidagi konserva ishlab chiqarilganda konservada kerakli
kislotalilikni hosil qilish uchun qo’shiladigan sirka kislotasi miqdorini boshqa usul bilan ham hisoblab toppish mumkin.
Faraz qilaylik umumiy kislotaliligi  %, bo’lgan (sirka kislotasiga aylantirganda) A kg tomat qaylasi tayyorlash talab qilinadi. Tomat qaylasi tarkibiga kislotaliligi % (sirka kislotasiga aylantirganda) bo’lgan V kg tomatpyure kirgan. Shuning bilan qayla tarkibiga qo’shilgan 100 % -li sirka kislotasi quyidagini tashkil qiladi.
X= -

K o’tkirlikka ega sirka essentsiyasi yoki eritilgan sirka miqdorining formulasi quyidagicha = .