Мавзу: саноат маҳсулоти, унинг сифати ва рақобатбардошлиги

Ишлаб чиқарилган маҳсулотлар тақсимланади, айирбошланади ва истеъмол қилинади.

Такрор ишлаб чиқариш жамият ривожининг муҳим шарти ҳисобланади.

Ишлаб чиқарилган маҳсулот тақсимланиш, айирбошлаш босқичларини бошидан кечириб истеъмол қилинганидан кейин яна ижтимоий маҳсулот ишлаб чиқарилиши рўй беради.

Такрор ишлаб чиқариш оддий ва кенгайтирилган бўлиши мумкин.

Оддий такрор ишлаб чиқариш

Оддий такрор ишлаб чиқариш жараёни ўзгармас ишлаб чиқариш янгиланиб турганда юз беради ёки бошқача айтганда ишлаб чиқариш ҳажмининг, яъни унинг натижаси бўлган жами ижтимоий маҳсулотнинг ҳажми ўзгармаган ҳолда илгариги ҳажмда такрорланишига ─ оддий такрор ишлаб чиқариш дейилади. Оддий такрор ишлаб чиқаришда яратилган қўшимча маҳсулот тўла равишда мулк эгаларининг истеъмоли учун ишлатилади.

Кенгайтирилган такрор ишлаб чиқариш

Ҳозирги давр учун оддий эмас, балки кенгайтирилган такрор ишлаб чиқариш хосдир. Бунда фақат ўз истеъмоли учунгина эмас, балки янги қиймат ҳосил қилиш учун ишлаб чиқариш юзага келади, бошқача айтганда, кенгайтирилган такрор ишлаб чиқариш ишлаб чиқаришнинг ҳажми ўсиб, ортиб бораётган миқдорда узлуксиз янгидан тикланиши ва доимий қайтарилиб туришидан иборатдир.

Унинг оддий такрор ишлаб чиқаришдан фарқи шундаки, бунда қўшимча маҳсулотнинг ҳаммаси эмас, балки унинг бир қисмигина мулкдорнинг истеъмолига ишлатилиб, қолган қисми жамғариш мақсадида ишлатилади. Уни қўшимча ишлаб чиқариш воситалари ва ишчи кучини ишлаб чиқаришга жалб этишга сарфлайди.

Товар нима?

Иқтисодий адабиётларда ва ҳаётда “товар” деган тушунчани кўп учратамиз. У “буюм”, “маҳсулот”, “предмет” ва ҳоказо сўзларнинг синоними сифатида ишлатилади. Бироқ “товар” тушунчаси ўзига хос мазмунга эга. Товар ─ бу ўзинг учун эмас, шахсий истеъмол учун эмас, балки унинг бошқалар томонидан ўзлаштирилиши учун, айирбошлаш учун, олди-сотди учун ишлаб чиқарилган меҳнат маҳсулотидир.