Mavzu: Sanoat korxonalari milliy iqtisodiyotning asosiy bo'g'ini reja

texnologik, predmetli va aralash.
Texnologik tuzilmali korxonalarda sexlar va ishlab chiqarish uchastkalari texnologik jihatdan bir xillik tamoyili asosida tashkil qilinadi (masalan, to`qimachilik kombinatlarida yigiruv va to`quv sexlari).
Predmetli tuzilmaga asoslangan korxonalarda har bir sex ma`lum bir mahsulot yoki uning bir qismini ishlab chiqaradi (masalan, avtomobilь zavodida motor sexi, shassi sexi va hokazo).
Aralash (predmetli-texnologik) tuzilma tayyorlov sexlarini texnologik tamoyilda (temirchilik, cho`yan quyish, po`lat quyish va hokazo), ishlov berish va mahsulot chiqarish sexlarini esa predmetli tamoyil asosida tashkil etishni ko`zda tutadi.
Sanoat korxonasining tuzilmasi quyidagi omillar ta`siri ostida shakllanadi:

1. 
   texnika va texnologiyaning xususiyatlari;
   
2. 
   ishlab chiqarish hajmi;
   
3. 
   ishlab chiqarishni tashkil qilish shakllari (ixtisoslashtirish, kooperasiya, kombinasiya, koordinasiya);
   
4. 
   ishlab chiqarilayotgan mahsulot va ko`rsatilayotgan xizmatlarning murakkabligi va nomenklaturasi;
   
5. 
   ishlab chiqarishni avtomatlashtirish, mexanizasiyalashtirish va robotlashtirish darajasi;
   
6. 
   mulk shakli;
   
7. 
   raqobat olib borish usullari hamda shakllari va hokazo.
   

Amaliyotda ishlab chiqarish tuzilmasini mukammallashtirishning asosiy yo`nalishlari ishlab chiqilgan. Ular qatoriga korxona va sexlarni yiriklashtirish; alohida korxonalar integrasiyasi; korxona ichidagi barcha bo`linmalar orasida mutanosiblikni ta`minlash; sexsiz tuzilma kabilarni kiritish mumkin.
Korxonaning raqobatbardoshligini oshirish, ya`ni boshqaruv sifatini ko`tarish va ishlab chiqarish faoliyatidagi yakuniy natijalarning yuqoriligiga erishish korxona tuzilmasini mukammallashtirish samaradorligini baholovchi mezon bo`lib xizmat qiladi.

• 
  1 «Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to`g`risida»gi O`zbekiston Respublikasining Qonuni // Tadbirkorlikka oid qonun hujjatlari to`plami. 1-tom. - T.: O`zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi, 2002.
  

• 
  2^ “Xususiy korxonalar to`g`risida”gi O`zbekiston Respublikasining Qonuni. Qonun va qarorlar. – T.: O`zbekiston, 2004, №3
  

• 
  3^ «Mas`uliyati cheklangan va qo`shimcha mas`uliyatli jamiyatlar to`g`risida»gi O`zbekiston Respublikasining Qonuni. 2001 yil 6 dekabrь // Tadbirkorlikka oid qonun hujjatlari to`plami. 1-tom. - T.: O`zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi, 2002.
  

• 
  4^ «Xo`jalik shirkatlari to`g`risida»gi O`zbekiston Respublikasining Qonuni. 2001 yil 6 dekabrь // Tadbirkorlikka oid qonun hujjatlari to`plami. 1 tom. - T.: O`zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi, 2002.
  

5^ «Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to`g`risida»gi O`zbekiston Respublikasining Qonuni // Tadbirkorlikka oid qonun hujjatlari to`plami. 1-tom. - T.: O`zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi, 2002.

•