Mavzu: refraktsiya, fotorefraktsiya, dispersiya, absorbtsiya

Lorentsning dispersiya nazariyasini tasdiqlovchi faktlar.

Lorentsning dispersiya nazariyasi bir nechta optik effektlarni tushuntiradi. Hususan, u sindirish ko’rsatkichining muhit zichligiga va yorug’lik chastotasiga bog’liqligini to’g’ri ko’rsatib beradi. Biz Lorentsning dispersiya nazariyasini tasdiqlovchi bir nechta faktlarni qarab chiqamiz.

Refraktsiya. Sindirish ko’rsatkichining muhit zichligiga bog’liqligini Lorents-Lorentts formulasi ifodalaydi. Modda zichligini  bilan belgilaymiz. n bo’lgani uchun (19) dan kelib chiqadiki,

8.4-rasm.

(20)

kattalik zichlikga bog’liq bo’lmasligi kerak, bu r parametr esa moddaninng solishtirma refraktsiyasi deyiladi. Tajribalar shuni ko’rsatadiki, ko’plab moddalar uchun haqiqatdan ham solishtirma refraktsiya zichlikka deyarli bog’liqmas.

Past chastotali sohadagi dispersiya. Siyraklashgan gazsimon muhitning (n-11) dispersiyasini past chastotalar (₀) chegaralarida ko’rsak, sindirish ko’rsatkichini taxminan topish mumkin:

(21)

bu yerdaA va V‑ doimiy sonlar. (21) formula Koshining dispersion formulasi deyiladi. U gazlarning dispersiyasini ko’rinuvchi va infraqizil sohalarda yaxshi ifodalaydi.

Yuqori chastotali sohadagi dispersiya. n²+2=3 va deb olib, (21) dan quyidagini olamiz:

(22)

Rentgen sohasi uchun (21) dan, deb, (22) ifodadan quyidagi baholashni olamiz:

n=1-, <<1,

unga muvofiq sindirish ko’rsatkichi, birga yaqin. Boshkacha aytganda, rentgen sohasida muhitlar dispersiyaga ega bo’lmaydi. Buni tajriba ko’rsatadi. Rentgen nurlari to’g’ridan-to’g’ri muhitdan o’tadilar.

Spektr chizigining shakli. Real atom va molekulalarining spektrlari juda xilma-xildir. Ular oddiy Lorents shaklida bo’ladilar. Kombinatsion sochilish rasmda keltirilgan. Shunday qilib Lorentsning klassik modeli eksperiment bilan yaxshi moslashadi.