Mavzu: rc differensiallovchi zanjirlarning sxemalari

Mavzu: RC differensiallovchi zanjirlarning sxemalari.

Reja:

1. Impuls ta’siridagi real RC-zanjirlar.

2. 
   RC-differensirlovchi zanjirlarda daraja belgilash.
   

Avval ko‘rib chiqilgan bo‘limlardagi RC-zanjirlaridagi ishlar ideal holatlar uchun edi: kirish signalining fronti nol deb olingan edi, generatorning chiqish qarshiligi va yuklamadagi parazit sig‘im juda ham kichik deb qaralgan. Aslida esa bu qiymatlar qandaydir qiymatlarga ega. Ularni bir vaqtda hisobga olish qiyin. Generator qarshiligini asosiy deb baholaylik (7.18-rasm.).

Generatorning ichki qarshiligini inobatga olgandagi RC-zanjir kirish kuchlanishi E E.YU.Kdan kichik bo‘ladi, generatorning ichki qarshiligidagi kuchlanish pasayishi gacha.

Buni inobatga olinsa:

; ; (7.19- rasmga qarang).

7.18-rasm. RC-zanjirning generator qarshiligini hisobga olgan holdagi sxemasi
qarshilikda kuchlanish . Demak, bo‘lganida real zanjirni amalda ideal deb hisoblash mumkin.

7.19-rasm

2. RC-differensirlovchi zanjirlarda daraja belgilash

Odatda kirish impuls ketma-ketligi bir qutbli bo‘lib, ko‘rilayotgan zanjirda chiqish qismida esa odatda ikki qutbli. Ko‘pincha RC-zanjir chiqish qismida bir qutbli ketma-ketligini ta’minlash kerak bo‘ladi. Bunday o‘zgartirgich daraja belgilagich yordamida amalga oshiriladi.

Daraja begilagichni bir necha gruppalarga bo‘lish mumkin. CHiqishda impuls qutbi qanday bo‘lishi lozimligidan daraja belgilagich musbat va manfiy impulsli hamda bipolyar signallar uchun quriladi.

Impuls holatini qanday daraja belgilash maqsadida boshlang‘ich darajadagi va impuls tepaligini belgilashga bo‘linadilar.

7.20-rasmda musbat impulsni nolinchi darajada belgilashning oddiy varianti keltirilgan. Kirish qismiga musbat ketma-ketligidagi impulslar ulanadi. Impuls davomida E.YU.K. E dan tokli C-kondensator zaradlyanadi.

Zanjir zaryadi vaqt doimiysi quyidagicha aniqlanadi:

.

7.20-rasm. Musbat impulsni nol darajada belgilash prinsipial sxemasi

bo‘lganligidan ( , ) va , zanjir vaqt doimiysini qiymatini taxminan quydagicha aniqlaymiz .

Impuls mavjud bo‘lganida kondensator zaryadlanadi, pauza davrida esa razryadlanadi. Razryad vaqt doimiysi:

.

bo‘lganida .

Ko‘pchilik holatda bajariladi, u holda .

Qarshilik bo‘lganidan vaqt doimiysi .

VD diodni qo‘llanilishi kondensator razryadlanishini tezlatadi. 7.21-rasmda S kondensatordagi kuchlanish tasvirlangan.


7.21-rasm
Belgilovchining chiqish qismidagi kuchlanish . - vaqtda uning qiymati quyidagicha aniqlanadi:

;
Diod qarshiligi bo‘lganidan kuchlanish bo‘ladi (7.22-rasmga qarang).

7.22-rasm

Manfiy impulslar belgilanishining nolinchi darajasi ham avvalgidek ko‘riladi (7.23-rasmga qarang) VD1 diodi teskari yo‘nalishda ulanadi.

7.23-rasm. Manfiy impuls nolinchi darajali belgilanish prinsipial sxemasi

,
bo‘lganda ; .

,

bo‘lganda ; .
VD1 diodi qo‘llanilganida kondensator zaryadlanishi tezlanadi ( );

7.24-rasm 7.25-rasm
;
7.26-rasmda musbat impulslar uchun ixtiyoriy darajadagi belgilovchi sxemasi keltirilgan.

7.26-rasm. Ixtiyoriy darajadagi musbat impulslar belgilash prinsipial sxemasi
Tayanch kuchlanish manbai kuchlanishni oraliqda o‘zgarishini ta’minlaydi.

bo‘lganida diod VD1 yopiq bo‘lib, kondensator S zaryadlanadi (tok ).

Agarda , (pauza davri) diod VD1 ochiq va kondensator S razrya­dlanadi (tok ).

7.27-rasmda kuchlanish va belgilashdagi kuchlanishlar tasvirlangan. Belgilagichdagi kuchlanish 7.22-rasmdagidek bo‘lib, faqat nol darajada emas, balki darajasidadir.

7.27-rasm
7.28-rasmda manfiy impulslar uchun ixtiyoriy darajadagi belgilagichning sxemasi tasvirlangan.

;
7.28-rasm. Ixtiyoriy darajadagi manfiy impuls olish prinsipial sxemasi
7.29-rasmda ishlash prinsipi ossillogrammalari keltirilgan.

7.29-rasm