Мавзу Рангтасвир ва ашёлар технологияси

Tasviriy san’at. Mussavirlik 
Tasviriy san’at insoniyatning tabiiy mayl va xayotiy extiyojlariga mos 
timsollarga zarurati va ularni tasvirda qayta tiklashga intilishi natijasida
shakllana boshlagan. 
Bugungi kunda taraqqiyot bosqichi, ongliligini, madaniyati darajasidan 
qat’iy nazar, er yuzidagi barcha xalqlarda san’atning bu turi mavjuddir. 
Tasviriy san’at xalqning fikr-o‘yi, dunyoqarashi, qiziqishi, his-tuyg‘ularini 
ifodalash bilan birga, asar ijodkori tuyg‘ularining sog‘lomligini, idrokining yorqin 
va tiniqligini, kuzatishda ziyrakligini, didini va ifoda mahoratini kursatib turadi. 
Tasviriy san’at turlariga musavvirlik, xaykaltaroshlik, chiziqli rasm (grafika)lar 
kiradi. 
Tasviriy san’atning insonni lol qoldirib, unga kuchli estetik ta’sir 
ko‘satuvchi turlaridan biri bu – musavvirlikdir. 
Musavvirlikda ijodkor xayot voqeligidan o‘zi tanlab olgan biror bir mavzuni
ranglar vositasida tasvirlab u orqali o‘z g‘oyasini ifodalab beradi. U rang orqali 
insonlar kayfiyatidagi ko‘tarinkilik yoki tushkunlikni, ularning ichki ruhiy
holatini xam yoritib bera olish imkoniyatiga egadir. Musavvir tanlagan 

---

66 
makvzularda ma’lum bir mahalliy xalqlarning dunyoqarashi, turmush tarzi, 
ommaning fikr-o‘yi, maqsad va intilishlari, tafakkur dunyosi aks etib turadi. 
San’at darajasidagi musavvirlik asari ham ma’lum bir omillar asosida 
yaraladi. Ularga: 
1.
Musavvirlikda shakl va mazmun birligi. 
2.
Musavvirlikda g‘oya va mavzu 
3.
Musavvirlikda ifoda usullari. 
4.
Musavvirlikda ranglar. 
5.
Musavvirlikda voqealar bayoni. 
6.
Musavvirlikda budiiy obraz. 
7.
Musavvirlikda san’atkor mahorati.
33
Musavvirlikda shakl va mazmun birligi 
Musavvirlikda xam san’atiylik uning shakl va mazmun muvozanati asosiga 
quriladi. Misol uchun, oddiy bir qo‘ng‘izchaning rasmi tasvirda 3x3m xajmli 
maydonga ishlanishi san’at, undagi g‘oyaviylik nuqtai nazaridan maqsadga to‘g‘ri 
bo‘lmaydi. 
SHunday ekan, tarixiy shaxs-butun bir xalq taraqqiyotiga xissa qushib 
o‘tgan buyuk Amir Temur portretini xam, aytaylik 25x25 sm xajmda ishlanishi 
ham shakl va mazmun muvozanatiga putur etkazadiki, ijodkor ifodalashni ko‘zda 
tutgan voqealikni bunday tor xajmda to‘laqonli aks ettirishga, o‘z g‘oyasini 
yoritishga qiynaladi.