Мавзу Рангтасвир ва ашёлар технологияси

aks yorug‘likni 
hosil qiladi
.
 
Aks yorug‘lik (refleks) 
predmetlarning bir-biridan qanday masofada 
joylashganiga ko‘ra kuchli yoki kuchsiz bo‘lishi mumkin. Lekin hech qachon 
tasvirlanayotgan narsada aks yorug‘lik buyumlarga tik tushuvchi yorug‘likka 
nisbatan kuchli bo‘lmaydi.

---

30 
Buyumga yorug‘likning tik tushishi natijasida esa 
yaltiroqlik (blik) 
hosil 
bo‘ladi. Bu holat shisha, chinni, temir, sopol va yorug‘likni qaytaruvchi xususiyatga 
ega bo‘lgan boshqa ko‘pgina buyumlarda kuzatiladi. 
Yuqoridagi holatlarni qalamtasvirda yorug‘ va soyalar qalamda engil chiziqlar 
(shtrix) bilan amalga oshiriladi. YOrug‘ va yarim soyalarda chiziqlar 
tasvirlanayotgan buyumning harakteri va yorug‘likning tushishi yo‘nalishi bo‘yicha 
dona-dona, aniq bo‘lishi kerak. 
Tasvirga berilayotgan shtrixlar buyumlarning holati va qattiq, yumshoqligini 
aniqlashda muhim ahamiyatga ega. 
Bunday ishlangan tuslar buyumlarning konstruktiv tuzilishini yanada yaqqol 
ko‘rsatadi. Buyumlarning hajmini chizishda chiziqlarni tortish ketma-ketligiga rioya 
qilish kerak. Qalamni qog‘oz sirtida bir xil kuch bilan bosganda chiziqlar orasidagi 
masofalarning teng bo‘lishiga etibor berish-buyumni to‘g‘ri chizishda katta 
ahamiyatga ega.
Ko‘p yillik kuzatishlardan shu ma’lum bo‘ldiki, qalamtasvir mashg‘ulotlarini 
o‘tishda ayrim pedagoglar qalamtasvirning ilmiy asoslariga, perspektiva 
qonunlariga, plastik anatomiya va yorug‘ soyalar nazariyasiga etarli etibor 
berilmasa, tasvirlanayotgan narsa puxta natija bermaydi.
Buyumlarni o‘ziga qarab tasvirlash-tasviriy faoliyatning alifbosidir. Bu 
umumta’lim maktabi boshlang‘ich sinflari o‘quvchilaridan tortib to oliy o‘quv 
yurtlari talabalarigacha dasturilamal bo‘lishi kerak.
Tasviriy san’at narsani o‘ziga qarab chizish davomida tabiatdagi voqea-
hodisalar, 
shakllarning 
konstruktiv 
tuzilishlarini 
tasvirlash qonun-qoidalarini 
o‘rgatadi. Tasviriy sanatni nazariy o‘rganishda didaktiv prinsplarning asosiysi 
hisoblangan-ilmiylik prinsipi etakchi o‘rinni egallashi lozim.