|
a) Bir marshli zinapoyalar. Jamoat binolariga va ularning xonalariga
tantavorlik va monumentallik berish talab etilganda, bir marshJi zinapoyalar
qo'llaniladi (muzey, san'at saroylari, jamoat majlisi zallarida va h.k.).
Zinapoya munosib tantavorlikka ega bo'lishi uchun uning eni 3 m dan kam bo'lmasligi lozim. Zinalar marmar va qimmatbaho yog'ochdan ishlangan
elementlar bilan pardozlanadi. Marshlaming ochiq holatda va yaxshi shamoUanadigan
tarzda o'matilishi taqozo etiladi (vestibyuldagi, foyedagi, zaldagi).
Zinapoya tabiiy va sun'iy yorug'lik bilan yaxshi yoritilgan bo'lishi
lozim. Oynali vitrajlar, ustunlar, haykaltaroshlik, devor va shiftlardagi tasvirlar
qo'shimcha tarzda tantanavorlik va badiiy qiyofa beruvchi vositalar
sifatida xizmat qiladi. Odatda, bitta marshli tantavor zinapoyalar faqat bir
qavatga o'matiladi va muhim arxitekturaviy ahamiyat kasb etadigan binolarda
qo'llaniladi. b) Ueh marshli zinapoyalar. Rejalashtirish borasida uch marsh Ii zinapoyalar
o'zida turli -tumanlikni namoyon qiladi , bu esa arxitekturaga tantanovor
xonalar va joylar interyerining qiziqarli yechimlarini topish imkoniyatini
beradi. Ochiq va yarim ochiq zinapoyalar joyning arxitekturasi
bilan faol uyg' unlashadi. Yopiq uch marshli zinapoyalar xona yoki joyning
ichki interyeriga unchalik mos tushmaydi, shu sababli ulaming o' miga
ikki marshli zinapoyalarning qo'llanilishi ancha qulay va iqtisodiy jihatdan
foydaliroqdir.
Uch marshli zinapoyalami loyihalashda shuni e'tiborga olish zarurki,
o'rtadagi marsh yetarli darajadagi kengJikka ega bo'\gandagina bu marshlar
tantanavor qiyofaga ega bo'ladi. Bunday marshning eni 3 m dan, yon tomondagi
marshlarning eni esa 1,5 m dan kam bo' lmasligi lozim. Xuddi
shunday kenglikda oraliq maydon ham o' rnatiladi. Shunday qilib, uch
marshli zinapoya ikkita ikki marshli zinapoyalardan qo'shrna tarzda tashkil
topadi.
d) Qutqarisb zinapoyalari. Qutqarish zinapoyalari bir vaqtning o~ida
ko'p sonli odamlar oqimini evakuatsiya (qutqarish) qilinadigan binolarda
(kinoteatrlar, sirldar, teatrlar, namoyish o'tkaziladigan sport zallari va h.k.)
qo'llaniladi. Qutqarish zinapoyalarining eni °roo nafar tomoshabin uchun
0,6 m o'lcham bo'yicha hisoblanadi. Marshning eni 0,9 metrdan kam
bo'lmasligi lozim. e) Xizmat ko'rsatish zinapoyalari. Xizmat ko' rsatish zinapoyalari
ma'muriy va savdo-sotiq binolarida; o'quv yurtlari harnda shunga o'xshash
binolarda qo'llaniladi. Bu zinapoyalar xo'jalik ishlari uchun mo'ljallangan
vertikal bog'lanish vazifalarini bajaradi. Ular xizmat ko'rsatish koridorlari
bilan bog'langan bo'lib, ular orqali binD hovlisiga chiqiladi. Bu zanapoyaning
og' maligi 1:1,75-1:1,5 nisbatlar oralig'ida bo'lishi va zinapoya
marshining eni esa 0,9 m dan kam bo'lmasligi lozim. Yong'inga xavfsiz
bo'lishi nuqtayi-nazaridan bu zinapoyalar yonmaydigantva tutun to'planmaydigan
zina katagiga o'matilishi va mustahkam, olovga bardoshli konstruksiyalardan
tashqariga to'g' ridan-to'g' ri chiqish amalga oshirilishi kabi,
tabiiy yoritilganlik ham to'g'ridan-to'g'ri amalga oshirilishini ko'zda tutish
lozim.
liftlar. Lift odamlami yuqori qavatlarga kO'tarilishini yengillatib, qulay
va tezkor vertikal bog'lanish vositasi vazifasini bajaradi. Iqtisod qilish
maqsadida yoki iqtisodiy nuqtayi nazardan liftlar doimiy va ko'p sonli
odarnlar oqimiga ega bo'lgan ko'p qavatli binolarda qo'llanadi. Alohida
hollarda Iiftlar binoning ishlash xususiyatidan (shifoxonalar, poliklinikalar,
sanatoriyalar va h.k.) kelib chiqqan holda o' matiladi. Liftlar yo'lovchi, yuk, yuk-yo'lovchi tashish va maxsus, ya 'ni ixlisoslashgan
(shifoxonalarda) vazifalarni bajarish bo'yicha turlarga bo'linadi.
Maxsus, ya'ni shifoxonalarda qo'llaniladigan liftlar kasallangan odamlarni
nosilkalari bilan tashishga mo'ijallangan bo'ladi. Jamoat binolaridagi
yo'lovchilami tashishga mo'ijallangan liftlaming yuk ko' tarishi 4 kishi va
undan ortiq bo'lishi lozim. 4 nafar odamga mo'ljallangan lift kabinasining
o'lchamlari - I ,Ox I ,2 m, shaxtaning o'lchamlari esa I Ax 1,6 m bo'lishi
lozim. Yuk va yo' lovchilami tashishga mo' ljallangan liftlaming yuk ko'tarishi
500 kg va undan ortiq bo'\ishi lozim. Kabinasining minimal o'lchamlari
I, I x 1,65 m, shaxtasining o'lchamlari esa 1,5x 2,0 m bo'lishi lozim.
Yuk tashuvchi liftlar maxsus topshiriq bo'yicha bajariladi. Kasallami tashuvchi
liftlar kabinasining o'lchamlari 1 ,5 X 2,2 m o'lchamda bo'lishi 10-
'pm (57-rasm).
Zamonaviy liftlar avtomatik tarzda ochilib-yopiladigan eshik tabaqalariga
egadir. Yo'lovchi lift eshigi tabaqalarining eni 35 sm yuk tashuvchi
lift eshigining tabaqalari esa 45 sm dan kam bo'imasligi lozim. Yo'lovchilami
tashiydigan liftlarning eshik kengligi 70 sm dan va yuk tashishga
mo'ijallangan liftlar eshigining kengligi 90 sm dan kam bo'imasligi lozim.
Lift shaxtalarining o'ichamlari kabina o'lchamlari va kabina hamda uning
yoniga yoki orqasiga o'matilgan muvozanatlovchi yukning birgalikdagi erkin
harakatlanish oralig'i bilaR aniqlanadi. Liftga kirish oldidagi maydoncha
kamida 1,6 m o'lchamdagi enlikda loyihalanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
