Mavzu: Qon guruxlarini aniqlash

Qon guruhlari

Qon guruhi	Agglyutinogen	Agglyutinin
0(1)	Yo'q	a va p
A (II)	A	P
B (III)	B	a
AB(IV)	AB	Yo'q

0 (I) guruh qon eritrositlarida agglyutinogen yo'q, qon plazmasi­da esa a va P agglyutininlar uchraydi.

A (II) guruh qon eritrositlarida A agglyutinogeni, qon plazmasida esa p agglyutinini bo'ladi.

B (III) guruh qon eritrositlarida B agglyutinogeni, qon plazmasi­da esa a agglyutinini bo'ladi.

AB (IV) guruh qon eritrositlarida A va B agglyutinogenlari bo'la­di, plazmada esa agglyutininlar bo'lmaydi.

Bir odamning qonini boshqa odamga qon guruhini hisobga ol-gan taqdirda qiyish mumkin. Qon beruvchi odam donor, qon oluvchi odam restipiyent deb ataladi. Qon quyishdan awal donorni va resti-piyentni qon guruhlari aniqianadi. Hozirgi vaqtda faqat bir guruhdagi qonni quyishga o'tilgan. Ya'ni I guruh qonni I guruh qonli odamlar-ga, II guruh qonni — II guruhga, III guruh qonni — III guruhga va IV guruhni — IV guruhga quyish mumkin.

Rezus-faktor. Eritrositlarda asosiy aglyutinogenlardan tashqari

birinchi marta makakus rezus maymuni qonida topilgan yana bir ortijj rezus-faktor bor. U 85 %ga yaqin odam qonida uchraydi va bunday qon rezus-musbat (Rh⁺) qon deyiladi. Rezus-faktor bolmagan q_0n rezus-manfuy (Rh~) qon deyiladi. Bunday qonga ega odamda anti-rezus-agglyutinin bo'lmaydi. Agar rezus-manfiy qoni bo'lgan odarnga rezus-musbat qon quyilsa, rezus-manfiy odam qonida antirezus ag-glyutinin hosil bo'ladi. Shu rezus-manfiy qonli odarnga rezus-mus­bat qon ikkinchi marta quyilsa, Rh⁺ musbat eritrositlar antirezus ag­glutinin ta'sirida agglyutinatsiyaga va gemolizga uchrab gemotrasfu-zion shok kelib chiqadi.

Rezus-faktor homilladorlikning kechishida alohida ahamiyat-ga ega. Agar rezus-musbat erkakdan rezus-manfiy ayol homilador bo'lsa, homilaga rezus-faktor otasidan o'tishi mumkin va rezus-mus­bat bo'lishi mumkin. Homila erirostlaridagi rezus-faktor yoidosh or-qali ona qoniga o'tib, unda antirezus-agglyutinin paydo qiladi. Im-munizatsiya sekin o'tgani uchun, birinch bola yaxshi tug'ilishi mum­kin. Qayta homiladorlik ro'y bersa, ona qonidagi antirezus-agglyuti-ninlar yo'ldosh orqali homila qoniga o'tadi va homila eritrositlarini agglyutinatsiya va gemolizga uchratadi. Agar antirezus-agglyutinin-lar konsentratsiyasi yuqori bo'lsa, bu jarayon kuchayib ketib, homi­la halokatga uchrashi mumkin. Rezus mos kelmaslik uncha kuchli boimasa, bola gemolitik sariqlik bilan tug'iladi. Bunday holatda bo-laning qonini to'liq almashtirish kerak bo'ladi.