Mavzu: Qadimgi davrda Afrika davlatlari

Mavzu: Qadimgi davrda Afrika davlatlari

S
himoliy Afrika va Yaqin Sharq bilan chambarchas bog'liq bo'lgan Efiopiya ko'p ming yillar davomida markazlashgan boshqaruvga ega edi va u erda rivojlangan Aksumit qirolligi kuchli mintaqaviy savdo imperiyasini (Hindistongacha savdo yo'llari bilan) yaratdi.

Uning buyuk qudrati davrida Portugaliya ham Efiopiya bilan yaqin aloqalar / alyanslar qurgan. Efiopiya hukmdori (portugaliyalik sayyoh Vasko da Gamaning unutilmas sayohati oldidan uning hukmronligiga kirgan) portugallar ular afsonaviy xristian qiroli Prester Jonni topishgan deb o'ylashgan. Bir necha o'n yillar o'tgach, masihiy Efiopiyaning mavjudligi xavf ostida qoldi Imom Ahmad ibn Ibrohim al-G'oziy, Usmonli to'plari va mushkalari tomonidan qo'llab-quvvatlangan, efiopiyaliklar esa ozgina mushk va to'plardan edilar. 1541-1543 yillar davomida Kristovao Gama boshchiligidagi 400 portugaliyalik mushketmen yordamida efiopiyaliklar mag'lubiyatga uchradilar. Imom va Sulaymoniylar sulolasini saqlab qolish. Da Gama davridan keyin portugaliyalik Yesuitlar aholini Efiopiya pravoslav nasroniyligidan qabul qilish niyatida Efiopiyaga yo'l olishdi. Ular Efiopiyaliklarni Rim katolikligiga aylantirishga urinishlarida muvaffaqiyatsizlikka uchraganlarida (imperator Susenyos shu qadar qisqa qilgan bo'lsa ham), ular mamlakat to'g'risida keng ma'lumotga ega bo'ldilar. 1605 yilda Pedro Paez va 20 yildan so'ng Jeronimo Lobo ikkalasi ham Moviy Nil manbalariga tashrif buyurishdi. 1660-yillarda portugallar Efiopiya hukmronligidan chiqarib yuborildi va imperator Fozilidlar "Franklar" ning barcha kitoblarini 1665 yilda yoqib yuborishni buyurdilar. Bu vaqtda Zanzibar sohilida portugallarning ta'siri Muskat arablari ta'siri ostida yo'qoldi. 1730 yilda, Kabo Delgadoning shimoliy sharqiy sohilida Portugaliya tomonidan biron bir nuqta yo'q edi.
Mali— oʻrta asrlarda Gʻarbiy Sudanda Senegal va Niger daryolari yuqori havzasida mavjud boʻlgan davlat (taxminan 8—17-asrlar). Ilk bor al-Yaʼqubiy (9-asr) tomonidan Mallal nomi bilan qayd etilgan. 13-asr 1 -choragigacha Gana davlatiga qaram boʻlgan. 14-asr 1-choragida (M. davlatining eng ravnaq t
opgan davri) M. hududi Atlantika okeanidan AdrarIforas platosigacha choʻzilgan. Bu davr uchun M. davlatining batafeil bayonini arab tarixchilari ul-Umariy va Ibn Battuta asarlarida uchratish mumkin. M.da ilk mulkdorlik munosabatlari hukmron boʻlgan; qulchilik ham mavjud edi. M. iqtisodida Shim. Afrika va Misr bilan karvon savdosi muhim oʻrin egallagan; asosan, oltin va qullar chiqarilgan, c
hetdan esa tuz va hunarmandlik buyumlari keltirilgan. Yirik markazlari (Jenis, Tombuktu, Gao)da Gʻarbiy Sudanning madaniy rivojida muhim rol oʻynagan musulmonlar manzilgohlari (koloniyalari) mavjud boʻlgan, 14-asrning 60-yillaridan oʻzaro ichki nizolar natijasida M. tanazzulga uchray boshlagan, 16-asrda M. Songan davlatiga qaram boʻlib qolgan.[1]