Mavzu: pul taklifi

3-rasm.
Banklararo pul bozorida operatsiyalar hajmi (mlrd. so‘m) va foiz stavkalari


4-rasm.
Banklararo pul bozoridagi operatsiyalarning muddati bo‘yicha ulushi (foizda)


Manba: Markaziy bank

Jumladan, pul bozorida muddati 7 kungacha bo‘lgan depozit operatsiyalarining jamidagi ulushi yanvar oyidagi 54 foizdan dekabrda 88 foizgacha oshgan bo‘lsa, 8 kundan 30 kungacha bo‘lgan operatsiyalar ulushi mos ravishda 25 foizdan 11 foizgacha qisqardi. Muddati 30 kundan yuqori bo‘lgan depozitlar esa deyarli amalga oshirilmayotgan bo‘lib, banklar uchun likvidlikni boshqarishda nisbatan samarasiz operatsiyalardan hisoblanadi.

Shu bilan birga, 2021 yil davomida pul bozorida tijorat banklar, xususan, passiv qatnashayotgan banklar faolligining yanada ortishi, muomaladagi davlat qimmatli qog‘ozlari hajmining ortishi bilan banklararo REPO bozori faoliyatining yo‘lga qo‘yilishi va Shu orqali umumiy likvidlik darajasining muvozanatlashishi kutilmoqda. Bu, o‘z navbatida, pul-kredit siyosati transmission mexanizmi foiz kanalining yanada rivojlanishiga turtki bo‘lib, Markaziy bank tomonidan qabul qilinayotgan qarorlarning tijorat banklari orqali iqtisodiyotga samaraliroq o‘tishiga xizmat qiladi.
2020 yil yakunlari bo‘yicha umumiy pul massasi 17,9 foizga o‘sib, 107,6trln. So‘mni tashkil etdi. Bunda pul massasi va uning komponentlaridagi o‘zgarishlar pandemiya va iqtisodiy inqiroz, kiritilgan karantin cheklovlari bilan bog‘liq bo‘ldi. Xususan, karantin cheklovlari davrida aholi tomonidan bozorlardan birlamchi ehtiyoj tovarlarini sotib olish maqsadida plastik kartalaridagi va depozitlardagi mablag‘larning naqdlashtirilishi hamda pensiya to‘lovlarining naqd shaklda amalga oshirilishi hisobiga muomaladagi naqd pullarning keskin ortishi kuzatilgan edi. IV chorak davomida esa mazkur naqd pullarning bank tizimiga qaytishi kuzatilib, muomaladagi naqd pullar 12,4 foizga yoki 3,5 trln. so‘mga qisqardi (4-rasm). O‘z navbatida, milliy valyutadagi jami depozitlar hajmi yil boshiga nisbatan 25 foizga (9,6 trln. so‘m) va IV chorakning o‘zida 5,3 foizga (2,4 trln so‘m) oshdi. Jismoniy shaxslarning milliy valyutadagi depozitlari esa mos ravishda 31,6 foizga (4,1 trln. so‘m) va 8,2 foizga (1,3 trln. so‘m) ko‘paydi.