Mavzu: Psixologiya tarixining metodlari va manbalari

«Kontekst» kontseptsiyasi uning asosiy tushunchasini noaniqligidan muhim tushuntirish ahamiyatiga ega emas: «Intellektual iqlim», «Zamon ruhi», «Sotsial madaniy atmosfera» bunday noaniq determinantlarga murojaat qilish bizni na ilmiy fikr rivojlantirish harakatini va na ob'ektiv tarixiy logikani tushuntirishda olg'a siljitadi. Bir kontekstni ikkinchisi bilan almashtirish ilmiy natijani yo'q qilib, «kontekst» yondashishdan qoniqmaslik psixologiyani o'rganish tarixini boshqa usullar bilan axtarishni majbur qiladi.«Juftlarni qarama-qarshiligi » printsipiPsixologik g'oyalar harakatini umumiy chiziqlarini aniqlashda sxemalarga asoslanilsa harakat qarama-qarshilikka ega deyiladi. Buni amerikalik tarixshunos «qarama-qarshilik jufti» deb atadi. Bir necha nazariyalar taklif qilindi.

G.Merfi psixologik o'rganishlarni XX asrning 10- 20-yillarida to'rt «qarama-qarshilik juft» larga bo'ldi:

• 1. «struktura - funktsiya »
• 2. «qisman butun»
• 3. «sifat - son»
• 4. «eksprimental - statistik»

Paradigmal yondashish.

Kun Tomas «Ilmiy revolyutsiyalar strukturasi» kitobida ko'pchilikni o'ziga jalb qilgan ilmiy g'oyalarni tabiiy harakati sistemasini ko'rsatdi, unda harakat bir necha davrga bo'lingan. Boshlang'ich davrda ba'zi omillar chegarasi, muammosi usulida umumiy kelgani yo'q. Ammo fan ong yuqori yetilish darajasiga borganda paradigma paydo bo'ladi, bu paradigmani aktual ilmiy amaliyotini umum qabul qilgan namunasi deb taniladi.

«Buyruqlar kontseptsiyasi»

Robert Uotson Kunning paradigmal kriteriyasini qabul qilib psixologiyani predparadigmal fanlarga qo'shdi, chunki psixologiya bu kriteriyalar ta'siriga chidamadi. Shu bilan birga Uotson psixologik o'rganishni tuzilishida va dinamikasida boshqa variantlarini topishga urinib ko'rdi.

Brunevik sxemasi

Ba'zi psixologik sistemalarda «kontseptsial fokus» degan fikrda Etan Brunevik «organizm va uni muhiti » umumiy sxemasidan chiqib kelib asosiy psixologik kontseptsiyalarni klassifikatsiya qilishni taklif qildi. Bu sxemani asosiy komponentlari shundan iborat: