Mаvzu: Plan, karta profil tushunchasi. Masshtab

Topografik plan va kartalar masshtabi. MDH da topografik planlar tuzish uchun asosan 1:500, 1:1000, 1:2000 va 1:5000 masshtablar, topografik kartalar tuzish uchun esa 1:10000, 1:25000, 1:50000, 1:100000, 1:200000, 1:300000 va 1:500000 masshtablar qabul qilingan. MDH da tuzilgan topografik karta va planlar masshtablari bir-biridan 2 yoki 2,5 baravar yirik yoki maydadir. Bu hol plan va kartalardan foydalanishni, ularni bir-biriga taqqoslashni, bir xil masshtabdagi karta yoki plandan foydalanib boshqa xil karta yoki plan tuzishni osonlashtiradi.

MDH topografik plan va kartalarning masshtablari haqidagi qisqacha ma’lumot 5.1-jadvalda berilgan.

Har bir topografik karta yoki planning masshtabi uning ramkasi ostida beriladi. Bunda sonli, natural va chiziqli masshtablar ko’rsatiladi.

Masshtab- yer yuzidagi masofalar gorizontal proyeksiyalarining kichraytiri-lish darajasidir. Ramkalar bilan ifodalangan masshtab sonli masshtaab deyilib, kasr tarzida yoziladi. Kasrning maxrajidagi son (M) masshtabning kichraytirlish darasjasi hisoblanadi.

Sonli masshtab so’z bilan ifodalanganida natural masshtab deb ataladi. Masalan, sonli masshtab 1:5000 bo’lsa, natural masshtabda plandagi 1 sm joydagi 50m ga masshtab 1:10000 bo’lsa- kartadagi 1 sm joydagi 100 mga teng bo’ladi va h.k. Har bir topografik plan yoki kartaning nomi uning sonli masshtabi bilan yuritiladi.

				5.1-jadval