Mavzu:β-pikolin reja

MAVZU:β-PIKOLIN

REJA;

• KIRISH
• I. ADABIYOTLAR TAHLILI.
• I.1.Olti a’zoli geterotsiklik birikmalar.
• I.2. Piridin va uning hosilalari.
• I.3. β-Pikolinning kimyoviy xossalari.
• II.XULOSA.
• III.FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO`YXATI.

Olti a’zoli geterotsiklik birikmalar.

Olti a'zoli geterohalqali birikmalarda halqani tashkil qilishda beshta uglerod atomlaridan tashqari yana bitta geteroatom (N, O,S) qatnashadi. Bu tur birikmalarga piridin, piril tuzlari hamda ularning hosilalari kiradi.Arilaminlar va glitserindan sulfat kislota, nitrobenzol,As2O5, temir(II)— sulfatlar yordamida xinolin va uning gomologlari sintez qilinadi. Bu usulni 1880 yilda Z.Skraup ochgan bo`lib,reaksiya uning nomi bilan ataladi:

• Benzol halqasi bilan kondensirlangan piridin - xinolin - noxush hidli, rangsiz suyuqlik bo‘lib suv, etanol. efir va boshqa organik erituvchilar bilan yaxslii aralashadi, suyuq.T. -16 °C, qayn.T. 237°C. U suv bug‘i bilan haydaladi. Xinolin toshko‘mir smolasidan olinadi. Xinolinning 2- va 4-holatlarida o‘rinbosarlar tutgan hosilalarini anilinning ß-diketonlar bilan kislotali niuhitdagi kondensatsiyasidan olish mumkin (Komb).

Pirimidin halqasi biologik muhim birikmalardan nuklein kislotalar, ba’zi vitaminlar, dori preparatlari tarkibiga kiradi. Masalan, 1,3,5- trigidroksipirimidin hosilalari - barbituratlar uyqu chaqiruvchi, tutqanoqqa qarshi va narkotik ta’sirga ega. Uratsil, timin va sitozin nuklein kislotalarning tarkibiy qismi bo‘lib, pirimidin asoslari deb ataladi. Ular RNK va DNK gidrolizida ajralib chiqadi:

Piridin va uning hosilalari.

Piridin va uning gomologlari asosan toshko‘mir smolasi tarkibida uchraydi. Piridin toshko‘mir smolasi, yog`och va torfni quruq haydash mahsulotlaridan olinadi. Piridin (C5H5N, pyridine) — kuchli noxush hidli, rangsiz suyuqlik, suyuq.T. -42°C; qayn.T. 115.6°C; d=0.982. Piridin benzol kabi 6ta π-elektronlar sistemasidan iborat aromatik birikma. Ammo uning elektronlari N atomining elektronakseptorlik ta’siri tufayli notekis taqsimlangan. Natijada α- va γ-holatlarda elektron zichlik kam, ß-holatlarda esa yuqori bo`ladi: