Mavzu. «Pedagogik fanlarni o’qitish metodikasi» fanining predmeti, maqsad va vazifalari. Reja

Ta`limda ko`rgazmalilik tamoyili
Ta`limda ko’rgazmalilik tamoyili o`qitishning voqelikdagi narsa va hodisalarni o`quvchilarga ko`rsatish bilan birgalikda olib borilishini talab qiladi. O`qitish shu xilda olib borilganida o`quvchilarning sezgi organlari orqali idrok qilishi bilan fikrlashi o`rtasida bog’lanish hosil bo`ladi.
Pedagogikada ta`limda ko’rgazmalilik tamoyilini birinchi marta buyuk chex pedagogi Yan Amos Komenskiy ishlab chiqqan.
Ta`lim jarayonida ko’rgazmalilik yuqori sinflarda ham katta ahamiyatga ega bo`lib, bu hodisalar mohiyatini, rivojlanish jarayonlarini va hodisalar o`rtasidagi bog’lanishlarni bilishga yordam beradi. Buning uchun o`quvchilarga narsalarning o`zini (aslini) ko`rsatish, tajribalar, suratlar, kinofil`mlar qo`rsatish, ularni ekskursiyalarga olib borish lozim. Ko’rgazmalilik tamoyilidan ustalik bilan foydalanilsa, o`quvchilarda eng zarur sifat — kuzatish, ya`ni narsalarning eng muhim belgilarini ko`rish, payqab olish ko`nikmasi hosil bo`ladi.
O`qituvchi o`quvchilarning kuzatishlariga rahbarlik qiladi. Kuzatish vaqtida nimalarga e`tibor berish kerakligi to`g’risida ularga ko`rsatmalar berib turadi. Ayni holda o`qituvchining so`zi etakchilik rolini o`ynaydi, o`qituvchining so`zi o`quvchilarning bevosita ko`rib idrok qilgan narsa va hodisalar to`g’risidagi bilimini to`ldiradi. So`zlash bilan birga ko`rsatib turish o`quvchilarni hodisalarning mohiyatini, uning qonuniyatlariii bilib olishga imkon tug’diradi.
Narsalarning o`zini tabiiy holda ko`rsatish imkoni hamma vaqt ham bo`lavermaydi. Bunday hollarda narsalarning suratini, tasvirini ko`rsatish mumkin. Ko`rsatma vositalar sifatida darslikdagi rasmlardan, kartalar, jadvallar va sxemalardan foydalanish lozim.
Ta`limda ko’rgazmalilik tamoyili o`quvchilarning darsga bo`lgan e`tiborini, qiziqishini kuchaytiradi. Ularning politexnikadan bilim doirasini kengaytiradi, ta`limni turmush bilan bog’lab olib borishga yordam beradi.
Tajribali o`qituvchilar darsning barcha bosqichlarida: savol-javobda, yangi materialni o`rganishda, mustahkamlashda, takrorlashda ko`rsatmali qo`llanmalardan foydalanib ish olib boradilar. Tarqatma materiallardan foydalanish ayniqsa yaxshi natija beradi. O`qituvchi bu narsalarni faqat ko`zdan kechirishni emas, balki ularni solishtirib, taqqoslab ko`rishni, bir necha savollarga javob berishni ham taklif qiladi.
Ko`rsatmali qo`llanma turlari:
1. Natural (tabiiy) ko`rsatma qurollar. Bunda atrof voqelikdan olingan narsa va hodisalar ko`rsatiladi. O`simliklar, hayvonlar, turli kolbalar, priborlar, apparatlar, asboblar, tajribalar qilib ko`rsatish kabilar bunday qo`llanmalar jumlasiga kiradi;
2. Grafik ko`rsatmali qo`llanmalar. Shartli tasvirlar, chizmalar, sxemalar, jadvallar va hokazolar grafik qo`llanmalar jumlasiga kiradi. Tasviriy ko`rsatmada o`rganilayotgan fan yuzasidan tasvirlar ko`rsatiladi. Bu xildagi qo`llanmalar jumlasiga suratlar, kinofil`mlar, diafil`mlar, fotosurat va rasmlar kiradi.
Har bir ko`rgazmali qo`llanmadan darsning maqsadi, materialning mazmuni va o`quvchilarning yosh xususiyatlariga qarab foydalaniladi.