Mavzu: Pedagogik fanlarni o’qitish metodikasi fanining maqsadi va vazifalari (2 soat) Reja

Ko’nikma va malakalarning tushunchasi.

Bo’lajak mehnat va kasb ta’limi o’qituvchisi pedagogi-psixologik oliy yurti partasidanoq, umumiy o’rta ta’lim maktabi o’qituvchisi, sinf rahbari, to’garak rahbari va maktab rahbarlaridan biri sifatida o’quvchilarni kasb tanlashga yo’llash bo’yicha tayyorgarlik olishi kerak.

Bo’lajak mehnat va kasb ta’limi o’qituvchisini kasb tanlashga yo’llash bo’yicha faoliyatga tayyorlash Oliy maktabda o’qitilayotgan barcha o’quv fanlarini kasbiy-pedagogik ta’lim-tarbiya sari haratish bilan bog’liq didaktik ta’minoti taqazo etadi.

Didaktika – (grekcha «didaktisos») so’zidan olingan bo’lib o’rnak, saboq bo’lishlilik kabi mazmunlarni anglatadi:

Bo’lajak o’qituvchi – pedagogni maktabda o’quvchilarni kasb tanlash ishiga tayyorlashning samarasi ko’p jihatdan uni qay darajada politexnizm tamoyillari asosida amalga oshirishga bog’liqdir, ya’ni:

- onglilik tamoyili;

- kasb tanlashda faollik tamoyili;

- mos kelish tamoyili;

- rivojlantirish tamoyili;

Kasb tanlashga yo’llash o’quvchilarga politexik ta’lim tarbiya berish masalasi bilan chambarchas bog’liq.

Ma’lumki, politexnik ta’lim xalq xo’jaligining rivojlantirishning ijtimoiy-iqtisodiy va ilmiy-texnikaviy asoslarini tahlil qilish, ishlab chiharish tarmoqlarining istiqboli yo’nalishlarini aniqlashni, bu yo’nalishlarni belgilovchi Yangi pedagogik va axborotli texnologiyalarning ilmiy asoslarini o’rganishni nazarda to`tadi.

Kasbini to’g’ri tanlash insonga o’z mehnatidan moddiy va ma’naviy qoniqish olish bilan birga, uning ijtimoiy mavqeining yuksak bo’lishini ta’minlaydi (10-shakl)da ifodalangan.

Kasb tanlashga yo’llash – umumiy o’rta ta’lim maktablarining eng muhim vazifalaridan biridir. Lekin boshqa vazifalar, ya’ni politexnika ta’limi, dunyoharash asoslarini tarkib toptirish, mehnat tarbiyasi va boshqalar xam u bilan yonma-yon turadi. SHuning uchun kasb tanlashga yo’llash sistemasi bir sistemachasi sifatida harab chiqilishi mumkinki, undan yosh avlodga ta’lim va tarbiya berishning xamma asosiy vazifalari hal etiladi. Masalaga bunday yondashish kasb tanlashga yo’llashning boshqa sistemalari bilan aloqa o’rnatishni ularning bir-biriga ta’sirini hamda mazkur sistema uchun o’ziga xos tomonlarini aniqlashni nazarda to`tadiki, buning butun sistemasi vazifasiga ma’lum xissa bo’lib qo’shilishini ta’minlaydi.

Kasb tanlashga yo’llash ishi barcha pedagoglar kollektivi: maktab raxbarlari, sinf rahbari, fan o’qituvchilari va boshqalar tomonidan amalga oshiriladi. SHuning uchun bo’lajak o’qituvchi oliy o’quv yurtida qanday ixtisoslik bo’yicha tayyorgarlik ko’rishidan qat’i nazar, kasb tanlashga yo’llash ishlarini olib borishi kerak.

Ana shu tayyorgarlikni u kelgusida turli yunalishda, ya’ni:

- fan o’qituvchisi sifatida;

- sinf raxbari sifatida;

- maktab raxbaridan biri (direktor, ilmiy bo’lim mudiri yoki maktab direktorining tarbiyaviy ishlar bo’yicha o’rinbosari) sifatida qullashi mumkin.

Pedagogi-psixologik, ilmiy-metodik adabiyotlarni xalk maorifi organlarining direktiv hujjatlarini tahlil qilish ma’lumot olish maqsadida anketalar tarqatish, darslarni, o’qituvchilar, sinf rahbarlarining sinfdan tashharii tadbirlarini kuzatish va ularni tahlili va hakazolar ularning o’qituvchilarni kasb tanlashga yo’llash ishlarning juda xilma-xil va murakkabligini ko’rsatdi. Bu ishlar qo’yidagilar bilan ta’riflanishi mumkin:

Kasb tanlashning ahamiyati to’g’risida, iste’dod haqida qisqacha suhbatlar o’tkazadi, kursning programma metarialini o’rganish, masalalar yechish, individual topshiriqlarni laboratoriya-amaliy ishlarni bajarish protsessida kasblarga qiziqish uyg’otadi:

- kasb tanlashga yo’llash maqsadida o’quvchilarni o’rganadi (kuzatishlar, suhbatlar, o’tkazadi, anketa savollar tarqatib o’zini qiziqtirgan savollarga javob oladi, insho yozdiradi, kasb tanlashga yo’llash kartochkalarini to’ldiradi va hakazo);

- o’quvchilarni ishlab chiharish mehnatiga jalb qiladi, ularning mehnat natijalirini tahlil qiladi:

- o’quvchilarni to’garak mashg’ulotlariga jalb qiladi va ular uchun doklad mavzularini tanlaydi. Bu esa mazkur iqtisodiy rayondagi zarur kasblar bilan tanishtirishga imkon beradi;

- o’qituvchilarni mutaxassislar, ishlab chiharish ilg’orlari bilan uchrashuvlarni tashkil etadi;

- ishlab chiharish obe’ktlariga ekskursiyalar uyushtiradi;

- kasb tanlashga yo’llash mazmuni bilan boyitilgan maktab kechalari, olimpiadalar, konkurslar tashkil etadi va hakazo.