Mavzu O‘zgarmas tok qonunlari. Reja: Elektr toki haqida tushuncha. Elektr tokining tabiati va ta’siri

Elektron lampalar: Diod va triod elektron lampa ichida havoni so‘rib olingan va bir necha elektrodlar kavsharlangan shisha yoki metall ballondan iborat. Agar elektrodlar soni uchta bo‘lsa, bunday elektron lampa – diod, elektrodlar soni ikkita bo‘lsa, bunday elektron lampa – diod, elektrodlar soni uchta bo‘lsa triod edi.
Elektrodlarning soni uchtadan ortiq bo‘lgan elektron lampalar ham ko‘p ishlatiladi. Barcha elektron lampalar ishlashi termoelektron emissiya tufayli hosil bo‘ladigan elektronlar oqimini boshqarishga asoslangan. Uning sxemasi (14.5-rasm) A-anod K-katod.

9.15-rasm
Diod bir tomonlama tok o‘tkazish xususiyatiga ega bo‘lib, undan o‘zgaruvchan tokni to‘g‘rilashda foydalaniladi. Bunday maqsad uchun mo‘ljallangan diod kenatron ddi. Elektron lampadagi elektr tokini boshqarish mumkin. Buning uchun lampa ichiga bir yoki bir necha qo‘shimcha metall elektrodlar kiritish kerak. Ko‘pincha bu elektrodlar sim spirallar ko‘rinishida tayyorlanadi va katod bilan anod orasiga joylashtiriladi. Bu qo‘shimcha elektrodlarni to‘rlar ddi. Uch elektrodli lampa triod anod, katod va to‘r kabi elektrodlarga esa uning sxemasi qo‘yidagicha ko‘rinishda (9.16-rasm)

9.16-rasm
Bu yerda T-to‘r, uchunchi elektrod Bu uch elektrodli lampada hosil bo‘lgan tok to‘rda va anodda hosil bo‘luvchi toklarning yig‘indisiga teng.
I=I_a+I_T
Katod cho‘g‘lanishini birday saqlagana holda anod tok kuchining anod kuchlanishiga bog‘liqigidan olingan tutash egri chiziq diodning volt-amper xarakteristikasi ddi. (9.17-rasm)

Lampaning to‘r potensialini doimiy saqlab anod kuchlanishini o‘zgartirib anod toki bilan bog‘lanishini olsak, uch elektrodli lampaning volt-amper xarakteristikasi hosil bo‘ladi (9.18-rasm)

Yana elektron lampalarda biri bu elektron-nur trubkasi ichida ma’lum tartibda elektronlari joylashgan yuqori vakuumli (10^-7 mm.sim.ust.) ballondan tashkil topgan elektron nur trubkasi televezor va radiolakatorlarda keng qo‘llaniladi.
Juda tez o‘tadigan protsesslarni o‘rganishga imkon beradigan qurulma elektron ossilograf bo‘lib, uning asosiy qismi elektron-nur trubkasidan iborat.