Mavzu: O‘zbekistonda sovet hokimiyati yuritgan madaniy siyosat O’zbekiston tarixi fani o’qituvchisi

1929-yil may oyida Samarqandda o‘tgan O‘zbekiston adiblari, imlochilari va yetakchi
ziyolilari konferensiyasida o‘zbek yozuvini arab grafikasidan lotin grafikasiga o‘tkazish
haqida qaror qabul qilindi. Qaror 10-avgustda O‘zbekis- ton SSR Maorif xalq komissarligi
hay’ati tomonidan tasdiqlangach, 1-dekabr- da O‘zbekistonda arab alifbosidan lotin
yozuviga o‘tildi.
•
Biroq tez orada yozuvni lotinlashtirish uchun ishlatilgan katta mablag‘lar bekor ketib, 
kirillitsaga o‘tkazish to‘g‘risida yangi qaror qabul qilindi. 1940-yil 8-mayda bo‘lgan
O‘zbekiston SSR Oliy Soveti III sessiyasida matematik olim Toshmuhammad Qori-
Niyozovning ma’ruzasi bo‘yicha lotin yozuvidan kirill (rus grafikasi) asosidagi o‘zbek
yozuviga o‘tish to‘g‘risida qaror qabul qilin- di. O‘zbekistondan tashqari O‘rta Osiyo
respublikalari va Ozarbayjon ham rus grafikasiga o‘tkazildi.
•
Sovet hokimiyati lotin grafikasiga o‘tish orqali arab tilida yaratilgan islom dinining asosi
Qur’oni karim va hadislarga hamda boshqa kitoblarni yo‘qotishni ko‘zlagan bo‘lsa, 
kirillitsaga o‘tish asnosida turkiy tilli sovet respublikalarini lotin imlosidan
foydalanayotgan Turkiya va boshqa davlatlarning ta’siridan saqlab qolmoqchi, o‘zbek
xalqi bilan qardosh turk xalqi o‘rtasidagi aloqalarni yo‘qotmoqchi bo‘ldi. Shuningdek, 
O‘zbekiston va sovet Sharqidagi respublikalarni ruslashtirish jarayoni o‘zining so‘nggi
bosqichiga qadam qo‘ydi

---

Yangi turdagi o‘zbek adabiyoti va
milliy san’atiningtaraqqiyoti
•
Ijtimoiy
hayotda shiddatli ziddiyatlar hukm surgan bu murakkab davrda
adabiyot va san’at milliylik, insonparvarlik, xalqchilik kabi tamoyillarga
sodiqligini saqlab qoldi. Bu davr respublikadagi ijodkorlar uchun turli
izlanishlar,
dunyoqarash jihatidan
bir- birlaridan farq qiluvchi
talaygina yo‘nalishlarning ko‘plab talafotlar berilgan va fojia bilan tugagan
taqdirlar va shu bilan birga yangi-yangi iste’dodlar dunyoga kelgan va kurtak
yozgan davr bo‘ldi
F. Xo‘jayev arab alfavitidan lotinlashtirishga
o‘tish yuzasidan o‘tkazilgan syezdda nutq
so‘zlamoqda

---

•
O‘zbek milliy musiqasini rivojlantirishda o‘zbek kompozitorlaridan
To‘xtasin Jalilov, Yunus Rajabiy, Muxtor Ashrafiy, Mutavakkil
Burhonovlar katta mehnat qildilar. Ajoyib rejissyorlar va aktyorlar
Mannon Uyg‘ur, Abror Hidoyatov, Sora Eshonto‘rayeva, Razzoq
Hamroyev, Olim Xo‘jayev, Shukur Burhonov va boshqalar tufayli
o‘zbek teatr san’ati gullab-yashnadi. Komil Yormatov, Nabi G‘aniyev, 
Rahim Pirmuhammedov singari kinematografiya arboblari yetishib
chiqdi. Raqs san’ati va xonandalikda Halima Nosirova, Tamaraxonim, 
Mukarrama Turg‘unboyeva, Lutfixonim Sarimsoqova, Mu- hiddin Qori
Yoqubov, Komiljon Otaniyozov, Karim Zokirov va boshqalar yuksak
mahoratga erishdilar. O‘zbek musiqa va vokal san’atining
rivojlanishida 1936-yili Toshkentda ochilgan davlat konservatoriyasi
muhim rol o‘ynadi

---

Yodda tuting!
•