Mavzu: O’zbekistonda ikki palatali parlament: shakllanishi va rivojlanishi Reja: Kirish

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
4
Milliy tiklanish, 2014-y. 17-aprel. 

---

34 
3. O’zbekistonda parlamentni shakllantirish va demokratlashtirishda 
siyosiy partiyalarning o’rni 
Mamlakatimiz mustaqilligining o’tgan yillari mobaynida juda ulkan 
ishlar amalga oshirilganini alohida ta’kidlash lozim. Davlat va jamiyatning 
barcha jabhalarida o’zgarishlar sodir bo’ldi. Milliy davlatchilikning 
“o’zbek modeli”ga asoslangan yangi andozasi vujudga keldi. 
Mamlakatimizda demokratik islohotlarni chuqurlashtirish va fuqarolik 
jamiyatini rivojlantirish jarayonida siyosiy partiyalarning o’rni 
beqiyosligini ta’kidlash o’rinlidir. Respublikamizda olib borilayotgan keng 
ko’lamli islohotlar siyosiy partiyalar oldiga yangidan-yangi talablarni 
qo’ymoqda.Bu talablarni bajarish esa siyosiy partiyalarga katta mas’uliyat 
yuklaydi. Ushbu mas’uliyatni his etib, o’z oldiga qo’ygan maqsadlarni 
bajara olayotgan partiyalar ijtimoiy-siyosiy hayotda faoliyatini yana 
davom ettirayotgan bo’lsa, ayrimlariga ushbu mas’uliyat yuki og’irlik qilib 
qolgani ham sir emas. 
Ma’lumki, o’z oldiga huquqiy davlat, fuqarolik jamiyatini qaror 
toptirishni maqsad qilib qo’ygan har bir mamlakat siyosiy partiyalarga 
ehtiyoj sezadi. Fuqarolik jamiyatida siyosiy partiyalar jamiyat va davlatni 
bog’lovchi demokratik institut vazifasini bajaradi. O’zbekiston 
Respublikasining Konstitutsiyasi 60-moddasida “Siyosiy partiyalar turli 
tabaqa va guruhlarning siyosiy irodasini ifodalaydilar va o’zlarining 
demokratik yo’l bilan saylab qo’yilgan vakillari orqali davlat hokimiyatini 
tuzishda ishtirok etadilar”,
5
- deb qayd etilgan. Ma’lumki, hozirgi kunda 
har bir siyosiy partiya amaldagi qonunlarga binoan saylov jarayonida 
Prezidentlikka, Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va mahalliy kengashlar 
deputatligiga 
o’z 
nomzodlarini 
ko’rsatib, 
davlat 
hokimiyatini 
5
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. –T.: “O’zbekiston”, 2009. 12-b. 

---

35 
shakllantirishda ishtirok etmoqda. Hozirda mamlakatimiz fuqarolari 
siyosiy partiyalar orqali nafaqat davlat hokimiyatini shakllantirishda, 
hattoki.ular faoliyatini nazorat qilishda ham ishtirok etadi. Shunday ekan 
jamiyatda siyosiy partiyalarning mavjudligi obyektiv zarurat tufayli 
yuzaga kelishi tabiiy.Zotan, fuqarolik jamiyatini rivojlantirishda aynan 
siyosiy partiyalar muhim rol o’ynaydi.Yurtboshimiz ta’kidlaganlaridek: 
“Bunday tashkilotlarning obro’si oshib, mustahkamlanib borgani sari 
fuqarolik jamiyati institutlarining davlat va hokimiyat tuzilmalari faoliyati 
ustidan ta’sirchan jamoatchilik nazoratini amalga oshirishdagi roli 
jamiyatimizda tobora ortib bormoqda. Bugungi kunda jamoatchilik va 
fuqarolik nazorati instituti jamiyatning davlat bilan o’zaro samarali 
aloqasini ta’minlash, odamlarning kayfiyatini, mamlakatda kechayotgan 
o’zgarishlarga munosabatini aniqlashning muhim vositalaridan biriga 
aylanmoqda”.
6
O’z-o’zidan tushunarliki, mamlakatda bir necha partiyalarning 
mavjudligi ko’ppartiyaviylik tizimini yuzaga keltiradi. Z. Islomov 
ta’kidlaganidek: “jamiyatda faoliyat olib borayotgan turli ijtimoiy-siyosiy 
guruhlar manfaatlari, maqsadlari, ehtiyojlari va niyatlari aynan 
ko’ppartiyaviylik... Ko’ppartiyaviylikning biron-bir partiya yoki guruh 
tomonidan siyosiy hokimiyatning monopoliya qilib olinishiga to’sqinlik 
qilish 
funksiyasini 
ham unutmaslik darkor”.
7
Haqiqatdan 
ham, 
ko’ppartiyaviylik tizimini totalitar davlatlar o’zi uchun yot deb bilsa, 
demokratik yo’lni tanlab olgan mamlakatlar uchun u muhim tarkibiy 
qismhisoblanadi.O’z oldiga demokratik tartiblarni amalga oshirishni, 
huquqiy davlat fuqarolik jamiyatini qaror toptirishni maqsad qilib olgan 
6
Karimov I.A
.
Mamlakatimizda demokratik isohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish 
konsepsiyasi. – T.: “O’zbekiston”, 2010. 42-43-b. 
7
Islomov Z.M. O’zbekiston modernizatsiyalash va demokratik taraqqiyot sari. – T.: “O’zbekiston”, 2005. 130–131-b. 

---

36 
har bir xalq mamlakatda bir necha partiyalar faoliyat olib borishidan 
manfaatdor.Chunki yuqorida ta’kidlaganimizdek, mamlakatda bir necha 
siyosiy partiyalarning faoliyat yuritishi natijasida jamiyatda turli ijtimoiy-
siyosiy guruhlar manfaatlari.maqsadlari va ehtiyojlari ifoda etiladi. 
Prezident Islom Karimov uqtirganidek: “...Mamlakatimiz siyosiy hayotida 
haqiqiy ma’nodagi ko’ppartiyaviylik muhiti qaror topishi darkor. Har bir