Mavzu: O`zbek orfografiyasi va uning boshlang`ich ta’lim dasturi hamda darsliklarda aks etishi, o`rgatishga tavsif

                                                            J 

 

                               PORTLOVCHI                SIRG‗ALUVCHI 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

1-dars. 



 o‗rgatish; 



 talaffuzini 

tushuntirish; 



 

ko‗nikmalar 

hosil qilish.

 

2-dars. 



 o‗rgatish; 



 talaffuzini 

tushuntirish; 



 

ko‗nikmalar 

hosil qilish.

 

 

3-dars. 



 Ikki tovushning talaffuzi- 

dagi  farq  taqqoslash  usuli 

orqali tushuntiriladi; 



 

Analitik-sintetik  mashqlar 

yordamida mustahkamlanadi.

 

 

---

20 

 

 

Ba‘zi  undoshlarning  o‗qitilishiga  oid  ko‗rsatmalarni  quyidagi  jadval  orqali  ham 

kuzatish mumkin: 

UNDOSH   

 

SH 

S  va  h  harfi  bilan  tanishtirilgach, 

o‗rgatiladi.  

O‗quvchilar 

bu 

harf 

birikmalarini  bir  yaxlit  tovush 

sifatida  o‗qish  va  yozishga 

ko‗nikishlari lozim. 

CH 

C  va  h  harfi  bilan  tanishtirilgach, 

o‗rgatiladi. 

 

Jarangsiz 

jufti 

bor 

undoshllar 

(b-p,  d-t, 

v-f, 

g-k, 

z-s) 

 

Ular  haqida  dastlabki  amaliy 

tushunchalar 

hosil 

qilinadi, 

ularning  yozilishi  va  talaffuziga 

e‘tibor qaratiladi. 

X va h 

 

Talaffuzi  va  imlosi  haqida 

dastlabki  tushunchalar  beriladi, 

ularni farqlash bo‗yicha maxsus 

mashqlar uyushtiriladi. 

Tutuq 

belgisi (‗) 

 

Unli tovushdan so‗ng kelsa, uni 

cho‗zib 

talaffuz 

qilishga, 

undoshdan 

so‗ng 

kelsa, 

undoshni unlidan ajratib talaffuz 

qilishga  xizmat  qilishi  haqida 

ham  tushunchalar  berilib,  asta-

sekin 

uni  qo‗llashga  doir 

ko‗nikmalar shaklllantiriladi.  

 

Savod o‗rgatish jarayonida harflarning 4 xil (bosma, yozma, bosh va kichik) shakli 

va  ularning  ishlatilish  o‗rni  o‗rgatiladi.  Savod  o‗rgatish  davrida  o‗quvchilar 

---

21 

 

 

so‗zlarni  bo‗g‗inlarga  to‗g‗ri  ajrata  olsalar,  o‗qish  ko‗nikmasini  ham  yaxshi 

egallaydilar. Ya‘ni: 

                                       O‗QISHGA O‗RGATISH 

 

                                              BO‗G‗IN ASOSIDA 

 

 

  

O‗qishning  dastlabki  bosqichida  orfografik  o‗qishdan  foydalaniladi,  asta-sekin 

orfoepik  o‗qish  ko‗nikmalari  shakllantiriladi.  Talaffuzi  yozilishiga  mos 

kelmaydigan  tovushlar  ishtirok  etgan  so‗zlar  oldin  orfografik,  so‗ngra  orfoepik 

o‗qib  beriladi  va  ularning  o‗qilishi  bilan  yozilishi  taqqoslanadi.  O‗quvchilar 

muayyan  darajada  tushunchaga  ega  bo‗lganlaridan  so‗ng  orfoepik  o‗qish  mashq 

qilinadi.