Mavzu: O`tkir Hoshimov hikoyalarining lingvopoetik tahlili

Millioner-gadolar

.(O`sha  kitob  99-b) 

Bu  gapdagi  “millioner”  va  “gado”  so`zlari  leksik  jihatda  bir-biriga 

qarshilantirilgan.  

– Nima-nima? – Koryagin ijirg`anib labini burdi. – Qilg`ilikni sen qilgin-da, 

kampir-xotining

  oldida  men  javob  beraymi? 

(O`sha  kitob  119-b).    Bu  gap  ham 

leksik  antonimlarga  xos  bo`lib,  aslida  kampir  ayol  kishining  qarilik  holatini 

anglatuvchi  so`z  bo`lib,  yozuvchi  tasvir  bo`yog`ini  yanada  ta’sirliroq  qilish 

maqsadida,  Koryagin  tomonidan  ayolni  “

kampir

”ga  o`xshatib,  badiiy  matnda 

leksik  antonimiyani  hosil  qilgan.  O`quvchi  ongida  ayloning  kampir  qiyofasiga 

kelganligini  anglash  qiyin  bo`lmaydi.  Shuning  uchun  ham  ikkala  so`z  bir-biriga 

noodatiy  tarzda  qarshilantirilgan.  Bu  nutqiy  parchada  ikkala  so`z  “yosh  va  qari” 

ma’nolari orqali zidlantirilgan.  

Bunday zid ma’nolarni barqaror birikmalarda, ya’ni iboralar va maqollarda 

ham  ko`plab  uchratish  mumkin.  Yozuvchining  tildan  foydalanish  mahoratini 

belgilashda  badiiy  nutq  ifodaliligini  qay  darajada  ta’minlay  olganligiga  e’tibor 

qaratiladi

. 

Buni zid ma’noli  so`zlarni o`z o`rnida, muayyan estetik maqsad bilan 

qo`llay olishidan ham aniqlasa bo`ladi.  

 –